Poradnik: Zwolnienie z opodatkowania pożyczki od brata.

Rozwiązanie problemu

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1150), podatkowi podlegają umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku.

Stosownie do art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy, obowiązek podatkowy, z zastrzeżeniem ust. 2, powstaje z chwilą dokonania czynności cywilnoprawnej. Obowiązek ten, jak wynika z treści art. 4 pkt 7 cyt. ustawy, ciąży przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – na biorącym pożyczkę lub przechowawcy. Obowiązek zapłaty podatku ciąży na podatnikach tego podatku (art. 5 ust. 1 omawianej ustawy).

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podstawę opodatkowania stanowi przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego – kwota lub wartość pożyczki albo depozytu, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy – kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych.

Art. 7 ust. 1 pkt 4 cyt. ustawy stanowi, że stawka podatku od umowy pożyczki oraz depozytu nieprawidłowego wynosi 2%, z zastrzeżeniem ust. 5.
Niezależnie od powyższego, jak wynika z treści art. 9 pkt 10 lit. b) i c) ww. ustawy, zwalnia się od podatku pożyczki udzielane:

1. w formie pieniężnej na podstawie umowy zawartej między osobami, o których mowa w art. 4a ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2017 r., poz. 833 i 858), w wysokości przekraczającej kwotę, określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 tej ustawy, pod warunkiem:

• złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności, z wyłączeniem przypadku, gdy umowa została zawarta w formie aktu notarialnego,
• udokumentowania otrzymania pieniędzy przez biorącego pożyczkę dowodem przekazania na jego rachunek płatniczy lub na jego inny rachunek w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, lub przekazem pocztowym,

       2. na podstawie umowy zawartej między osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu –      na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn.

Ustawa o podatku od czynności cywilnoprawnych nie definiuje pojęcia pożyczki. W tym celu ustawa posługuje się definicjami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2017 r., poz. 459, ze zm.).

Stosownie do treści art. 720 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Ze zdarzenia przedstawionego we wstępie wynika, że Biorący pożyczkę chciałby pożyczyć od brata kwotę 100.000 zł na zakup mieszkania. Brat ten pozostaje w związku małżeńskim i wspólnocie majątkowej. Pożyczkodawcą będzie zatem brat Biorącego pożyczkę  i on będzie stroną umowy. Żona brata wyrazi pisemną zgodę na udzielenie pożyczki z ich majątku wspólnego. Brat przekaże kwotę pożyczki przelewem bankowym z jego konta na konto bankowe Biorącego pożyczkę, w treści zaznaczając, że jest to pożyczka. Umowa pożyczki będzie zawarta w formie pisemnej i podpisana przez obie ze stron, z załączonym oświadczeniem bratowej, że wyraża zgodę na jej udzielenie.

Mając na uwadze powyższe, stwierdzić należy, że skoro opisana umowa pożyczki zostanie zawarta pomiędzy Biorącym pożyczkę a jego bratem (żona brata nie będzie stroną umowy pożyczki, a jedynie wyrazi na nią zgodę), to pożyczka będzie zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych na mocy przepisu art. 9 pkt 10 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, jednakże pod warunkiem złożenia deklaracji w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych właściwemu organowi podatkowemu w terminie 14 dni od daty dokonania czynności oraz udokumentowania otrzymania pieniędzy za pomocą dowodu przekazania na rachunek płatniczy lub inny rachunek bankowy. Ze złożonego wniosku wynika bowiem, że umowa pożyczki ma być zawarta w formie pisemnej, lecz nie w formie aktu notarialnego. W przypadku, gdy ww. deklaracja nie zostanie złożona we wskazanym terminie, taka umowa pożyczki będzie zwolniona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jedynie do wysokości kwoty niepodlegającej opodatkowaniu – na zasadach określonych w przepisach o podatku od spadków i darowizn.

Źródło:
Interpretacja indywidualna, sygnatura  0111-KDIB4.4014.81.2018.2.MD.