Od czasu przeprowadzenia w 2002 roku powszechnego spisu rolnego w polskim rolnictwie wiele się zmieniło, choćby w związku z włączeniem się naszego kraju w realizację Wspólnej Polityki Rolnej. Wprowadzono mechanizmy rynkowe i systemy dopłat do rolnictwa. Z członkostwa Polski w Unii Europejskiej wynika także konieczność dostarczania informacji o rolnictwie – w zakresie tematycznym i terminach określonych przez Komisję Europejską. Spis umożliwi zebranie danych służących zapewnieniu bazy informacyjnej o gospodarstwach rolnych i związanych z nimi gospodarstwach domowych.
Jak dotąd w spisach rolnych podstawowym źródłem informacji o gospodarstwie rolnym były informacje pozyskiwane bezpośrednio od rolników w drodze wywiadu przeprowadzanego przez rachmistrza spisowego. Zapisywał on uzyskane dane na formularzach papierowych. Osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, przekazywały dane pocztą na formularzach sprawozdawczych. W spisie rolnym, który będzie przeprowadzony w 2010 roku, przewiduje się szersze wykorzystanie źródeł administracyjnych, co oznacza, że informacje pobrane zostaną ze wszystkich dostępnych systemów administracyjnych. Dane – niewystępujące w rejestrach i systemach administracyjnych lub występujące w postaci nie dającej się wykorzystać do celów spisu – będą zebrane od użytkowników gospodarstw rolnych.
Zgodnie z przepisami projektu formularz do spisu będzie miał formę elektroniczną. Planuje się wyeliminowanie formularzy papierowych. Dane zbierane podczas spisu będą zapisywane bezpośrednio w systemach informatycznych. W znacznym stopniu zostanie wykorzystany internet i wywiad telefoniczny prowadzony przez ankietera, wspomagany programem komputerowym.
W ramach spisu przewidziano objęcie badaniem pełnym ok. 1,7 mln gospodarstw rolnych, prowadzących działalność rolniczą, o powierzchni użytków rolnych wynoszącej, co najmniej 1 ha i ok. 10 tys. gospodarstw rolnych, prowadzących uprawę roślin lub chów zwierząt gospodarskich, o powierzchni użytków rolnych poniżej 1 ha. Badaniem reprezentacyjnym objętych ma być ok. 150 tys. pozostałych gospodarstw, tj. prowadzących działalność rolniczą o powierzchni poniżej 1 ha użytków rolnych (nie ujętych powyżej) oraz gospodarstw rolnych nieprowadzących działalności rolniczej. W ramach spisu przeprowadzone zostanie także badanie metod produkcji rolnej w 200 tys. gospodarstw rolnych.
Zgodnie z projektem ustawy, lista badanych zagadnień ma objąć m.in. ogólną charakterystykę gospodarstwa rolnego, informacje o powierzchni gruntów i zasiewów, liczebność i strukturę pogłowia zwierząt gospodarskich, dane o liczbie ciągników własnych i wspólnych oraz wybranych maszynach i urządzeniach rolniczych, a także informacje o zużyciu nawozów, strukturze dochodów gospodarstwa rolnego i korzystaniu z programów wsparcia dla rolnictwa. W przepisach projektu założono także, że pracami spisowymi będą kierować: prezes GUS (generalny komisarz spisowy), wojewodowie (wojewódzcy komisarze spisowi) oraz wójtowie, prezydenci, burmistrzowie (gminni komisarze spisowi).
