Projekt nowelizacji Ordynacji podatkowej, który będzie omawiał dzisiaj rząd, jest szeroki i budzi sporo emocji. Najbardziej kontrowersyjny jest zapis, wprowadzający tzw. klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania, która daje organom skarbowym prawo do samodzielnego ustalania wysokości podatku, jeśli uznają one, że przy przeprowadzeniu transakcji została zastosowana sztuczna konstrukcja prawna.
Sztuczna, czyli nadmiernie skomplikowana
W projekcie nowelizacji Ordynacji podatkowej znalazł się spory fragment, precyzujący pojęcie „sztucznej konstrukcji prawnej”. Generalnie chodzi o sytuację, w której podmioty biorące udział w transakcji przeprowadzają ją w sposób, dający im „znaczną korzyść podatkową”. Owa znaczna korzyść została w przepisach ustalona na 50 tys. zł za rok podatkowy.
Urzędnicy skarbowi będą rozpoznawać „sztuczne konstrukcje prawne” po tym, że jest ona nadmiernie zawiła, a więc np. dzieli jedno zdarzenie gospodarcze na ciąg mniejszych lub łączy kilka mniejszych w jedno, dokonywane jest przez podmioty pośredniczące, zaś efekt całej operacji będzie identyczny lub zbliżony do sytuacji, w której takiej konstrukcji prawnej by nie zastosowano. Dodatkowym wyznacznikiem „sztuczności konstrukcji prawnej” będzie to, że nie ma ona treści ekonomicznej, czyli nie prowadzi do realizacji żadnego zdarzenia gospodarczego lub cała konstrukcja jedynie ukrywa rzeczywisty cel transakcji lub jest nieadekwatna w stosunku do zamierzonego efektu.
Przy wyznaczaniu wysokości zobowiązania podatkowego organ skarbowy będzie brał pod uwagę wysokość należności, jaka powstałaby, gdyby w danym przypadku wziąć pod uwagę typową konstrukcję prawną, a więc taką, która jest najbardziej odpowiednia do realizacji danego zdarzenia gospodarczego oraz do uzyskania zamierzonego efektu.
Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania będzie miała – jak wynika z projektu – zastosowanie wyłącznie do należności podatkowych, pozostających we właściwości organów podlegających resortowi finansów. Oznacza to, że np. podatki samorządowe nie będą podlegać mocy nowych przepisów.
Opinia zabezpieczy przed dodatkowym podatkiem
Sposobem na uniknięcie zastosowania klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania będzie dla podatników nowy rodzaj opinii, które będą mogły wydawać organy skarbowe. To tzw. opinie zabezpieczające. Ich konstrukcja zbliżona jest do interpretacji podatkowych, choć – jak można przeczytać w uzasadnieniu – będą one dotyczyć tego, czy w świetle istniejących lub przyszłych zdarzeń przedstawionych przez podatnika klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania będzie miała zastosowanie.
Efekt będzie również podobny jak w przypadku interpretacji podatkowych – posiadanie opinii zabezpieczającej, według której przy danym zdarzeniu nie ma zastosowania klauzula, będzie chronić przed ewentualną zmianą opinii organów skarbowych i koniecznością zapłaty dodatkowego podatku.
Tyle że opinia zabezpieczająca będzie dostępna jedynie dla dużych podmiotów, jako że w projekcie proponuje się wyznaczenie ceny takiej opinii na 15 tys. zł, zaś jeśli w całej operacji będą brały udział podmioty zagraniczne lub kontrolowane przez firmy zagraniczne, cena wzrośnie do 30 tys. zł. Na opinię zabezpieczającą trzeba będzie również dłużej poczekać. Organ skarbowy na jej wydanie będzie miał 6 miesięcy, a nie – jak w przypadku interpretacji podatkowej – 3 miesiące.
Nowości w interpretacjach
Nowelizacja Ordynacji podatkowej zakłada także zmiany w trybie wydawania interpretacji podatkowych. Jedną z najważniejszych będzie ta, wg której organ skarbowy nie będzie wydawał osobnej wykładni, jeśli w danym wypadku i przy przedstawionych przez podatnika okolicznościach zastosowanie ma interpretacja ogólna. Wówczas wnioskujący uzyska potwierdzenie, że w jego przypadku zastosowanie ma interpretacja ogólna, a nie odrębną wykładnię.
Pojawi się też możliwość występowania o interpretację podatkową przez więcej niż jeden podmiot. Po uchwaleniu zmian pojawi się możliwość starania się o wykładnię przez grupę podmiotów, które są lub będą zaangażowane w to samo zdarzenie. Taka grupowa wykładnia będzie chronić podmioty, które o nią wystąpiły.
Jednak Ordynacja podatkowa niecoosłabia ochronną moc interpretacji podatkowych. Resort chce bowiem, aby spod działania ochronnego wyjąć zdarzenia, które będą podlegać klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania.
Zmiany w odsetkach karnych
Resort finansów chce także zróżnicowania wysokości odsetek karnych od zaległości podatkowych. Proponuje, aby w przypadku podatników, którzy sami, bez ponagleń dokonają korekty wadliwego zeznania oraz uregulują niezapłacone zobowiązanie. Jeśli dokonają tego w ciągu 6 miesięcy od chwili złożenia pierwotnej deklaracji, wtedy zapłacą jedynie 50% stawki odsetek karnych za zwłokę, czyli – w obecnym stanie prawnym – 4%. Jeśli jednak ktoś zaniży wysokość podatku o więcej niż 25% należnej kwoty (i przekroczą w ten sposób poziom 5 tys. zł) i nie poprawi deklaracji oraz nie odda niezapłaconej kwoty, wtedy zapłaci podwojoną stawkę odsetek karnych, a więc 16%.
