Samozatrudnienie odbywa się na podstawie umów cywilnoprawnych – umowy zlecenia, umowy o dzieło czy kontraktów menadżerskich. Zmiana formy zatrudnienia z etatowej na własną działalność, gdy odbiorcą usług będzie były pracodawca, oznacza dla dotychczas zatrudnionego przede wszystkim większą swobodę działania. Samozatrudniony może zdecydować, gdzie i w jakich godzinach będzie świadczył usługę (o ile nie zostanie to zastrzeżone w umowie z byłym pracodawcą). Powinien mieć także możliwość zawierania transakcji nie tylko z byłym pracodawcą, ale także z innymi podmiotami, czerpiąc z tego dodatkowe zyski. Należy jednak pamiętać, że były pracodawca może zawrzeć w umowie o współpracę warunki ograniczające swobodę działania w ramach własnej firmy, na przykład klauzulę wyłączności, chroniącą pracodawcę przed konkurencją i zakazującą samozatrudnionemu świadczenia usług innym.
Samozatrudniony ma także możliwość zaoszczędzenia na podatkach – będzie mógł zaliczać w koszty uzyskania przychodu wydatki ponoszone w związku z działalnością, dzięki czemu obniży wysokość podatku dochodowego. Rejestrując się jako czynny podatnik VAT będzie miał także prawo do odliczenia podatku VAT od zakupionych towarów i usług. Może również płacić dużo niższe niż etatowiec składki ZUS, których wysokość nie jest związana z faktycznym przychodem przedsiębiorcy.
Minusy przejścia na samozatrudnienie
Warto pamiętać, że w przypadku zatrudnienia w ramach umowy o pracę, to zatrudniający ponosi ryzyko dotyczące prowadzenia firmy – odpowiada za jej funkcjonowanie, znajduje i utrzymuje klientów, a pracownik, niezależnie od wyników starań pracodawcy, otrzymuje stałe wynagrodzenie. Przechodząc na samozatrudnienie, były pracownik takie ryzyko będzie ponosić samodzielnie, a wraz z ryzykiem na swoje barki przyjmie także liczne obowiązki.
Samozatrudniony będzie zobligowany do samodzielnego naliczania i odprowadzania składek społecznych i zdrowotnych. Co więcej, ze względu na świadczenie usług dla byłego pracodawcy, samozatrudnionemu nie będzie przysługiwało, jako rozpoczynającemu działalność, preferencyjne naliczanie przez pierwsze 2 lata działalności składek ZUS. Jako prowadzący działalność będzie także musiał samodzielnie odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy oraz rozliczać powstałe zobowiązania wobec urzędu skarbowego z tytułu VAT. Pozbawiony zostanie również pewnych pracowniczych przywilejów, np. urlopów wypoczynkowych.
Tylko jedna forma rozliczeń z fiskusem
Należy również pamiętać, zwłaszcza przy analizie kształtowania się przychodów i kosztów z samozatrudnienia, że w pierwszym roku działalności gospodarczej jedyną formą opodatkowania przedsiębiorcy świadczącego usługi na rzecz byłego pracodawcy jest opodatkowanie na zasadach ogólnych – nie jest możliwe opodatkowanie na przykład 19-proc. stawką liniową.
Katarzyna Miazek, Tax Care
Karolina Zawłocka, księgowa Tax Care
