Według ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – osoby, które zamieszkują terytorium Polski podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości dochodów niezależnie od miejsca położenia źródeł przychodów. Jest to tzw. nieograniczony obowiązek podatkowy. Zasada ta stosowana jest z uwzględnieniem dwustronnych umów międzynarodowych, aby zapobiec podwójnemu opodatkowaniu. Jedną z metod unikania podwójnego opodatkowania jest metoda nazywana kredytem podatkowym bądź metodą odliczenia. Stosując tą metodę podatnik nie ma możliwości odliczenia od dochodu uzyskanego z tytułu działalności wykonywanej poza granicami Polski oraz składek uiszczonych na ubezpieczenie społeczne zapłaconych poza granicami Polski. Osoby, które rozliczają się za pomocą metody kredytu podatkowego nie mają również możliwości odliczenia od podatku składek zapłaconych na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli nie zostały one odliczone w państwie członkowskim UE – na terenie, którego praca ta była świadczona. W opinii Rzecznika Praw Obywatelskich przepisy w zakwestionowanym zakresie dyskryminują pracę za granicą i nie szanują zasad wynikających z prawa europejskiego.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:
-
art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych w zakresie, w jakim wyłącza możliwość odliczenia przez podatników, o których mowa w art. 27 ust. 9 tej ustawy, od dochodu osiągniętego z działalności wykonywanej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, w sytuacji gdy składki te nie zostały odliczone od dochodu w państwie członkowskim Unii Europejskiej, na terenie którego działalność ta była wykonywana, jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji.
-
art. 27b ust. 1 powyższej ustawy w zakresie, w jakim wyłącza możliwość odliczenia przez podatników, o których mowa w art. 27 ust. 9 ustawy, od podatku należnego z tytułu działalności wykonywanej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej składek na ubezpieczenie zdrowotne, w sytuacji gdy składki te nie zostały odliczone w państwie członkowskim Unii Europejskiej, na terenie którego działalność ta była wykonywana, jest niezgodny z art. 32 w związku z art. 2 Konstytucji.
Powyższe przepisy tracą moc obowiązującą z dniem 30 listopada 2008 roku.
Zaskarżona została regulacja, która stanowiła, iż podatnicy, którzy płacą składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne poza granicami kraju nie mogą ich odliczać w rocznym rozliczeniu podatkowym w Polsce. Odnosi się to tylko do tych składek, które nie mogły być odliczone od dochody zagranicą. TK stwierdził niekonstytucyjność kwestionowanych przepisów w zakresie, w jakim wyłączają możliwość odliczania opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne bądź zdrowotne od dochodu, który stanowi podstawę obliczenia podatku lub od podatku. Obejmuje to podatników, który osiągnęli dochód z zatrudnienia w innym państwie członkowskim UE i tam opłacali składki ubezpieczeniowe – które nie zostały odliczone od uiszczonego w tym państwie podatku dochodowego. Rozciągnięcie preferencji podatkowych na podatników uzyskujących dochód z pracy za granicą sprawi, że do polskiego budżetu wpłynie z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych mniejsza kwota. Według Trybunału Konstytucyjnego nie można zgodzić się na to, aby równowaga budżetowa była podtrzymywana kosztem mniejszościowej grupy podatników, podczas gdy pozostali podatnicy zatrudnieni w kraju korzystają z preferencji podatkowych z uszczerbkiem dla budżetu.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie dotyczy osób, które mają swoje stałe miejsce zamieszkania oraz są objęte nieograniczonym obowiązkiem podatkowym w Polsce. Wyrok TK nie obejmuje również osób, które wykonują działalność zarobkową za granicą w państwie nienależącym do UE, którym zaskarżone przepisy także odmawiają prawa do odpowiednich odliczeń z tytułu opłaconych tam składek ubezpieczeniowych od płaconego w Polsce podatku. Ponadto TK odroczył termin utraty mocy obowiązującej zakwestionowanych przepisów ze względu na istotną zmianę systemu podatkowego w trakcie trwania roku podatkowego oraz niedookreślone skutki finansowe wyroku. Okres ten powinien zostać wykorzystany przez ustawodawcę do zmiany kwestionowanych przepisów, tak aby były one zgodne z wyrokiem TK. Możliwa jest również w tym czasie zmiana zawartych przez RP umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub wprowadzenie postanowień dotyczących odliczania od podstawy opodatkowania bądź od podatku dochodowego składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Wyrok jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.
Internetowa Kancelaria Prawna
www.SerwisPrawa.pl
