Obecnie nie każda umowa-zlecenie podlega „ozusowaniu”. W zależności od tego, jakie tytuły do ubezpieczeń posiada zleceniobiorca, inaczej z ZUS-em rozlicza się z tego tytułu etatowiec, przedsiębiorca, student oraz rencista.
Jak płacimy obecnie składki na ubezpieczenia społeczne przy umowie-zlecenie
Tylko jedna umowa-zlecenie
Osoba zatrudniona jedynie na umowę-zlecenie musi płacić obowiązkowo ubezpieczenie emerytalne i rentowe od dnia, w którym wykonuje zlecenie do dnia rozwiązania umowy. Jeśli wykonuje zlecenie w firmie zleceniodawcy, dodatkowo obowiązkowo podlega ubezpieczeniu wypadkowemu. Składka chorobowa jest dobrowolna.
Więcej niż jedna umowa-zlecenie
W przypadku zleceniobiorców podejmujących się jednocześnie kilku zleceń, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe tylko z tytułu jednej, wybranej dowolnie umowy-zlecenia, natomiast przy pozostałych – dobrowolne.
Umowa-zlecenie i umowa o pracę
Osoba zatrudniona na etacie (z pensją w wysokości co najmniej płacy minimalnej), ale jednocześnie podejmująca się zlecenia w innej firmie, nie musi odprowadzać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu zlecenia (podobnie jest ze składką chorobową).
Umowa-zlecenie z przedsiębiorcą
Jeśli przedsiębiorca zobowiązuje się dodatkowo umową do wykonania jakiegoś zlecenia, a przedmiot tej umowy nie pokrywa się z przedmiotem jego działalności gospodarczej, „ozusowanie” zależy od wartości umowy. Jeśli podstawa wymiaru składek z umowy-zlecenia jest niższa od minimalnej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą, przedsiębiorca opłaca obowiązkowo ubezpieczenie emerytalne i rentowe tylko z działalności gospodarczej (składki emerytalne i rentowe z tytułu umowy-zlecenia są wówczas dobrowolnie). Jeżeli natomiast podstawa wymiaru składek z umowy-zlecenia jest równa lub wyższa od minimalnej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, przedsiębiorca podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu obowiązkowo z tego tytułu, który powstał wcześniej (z drugiego analogicznie może podlegać tym ubezpieczeniom dobrowolnie).
Student na zleceniu
Uczniów i studentów do ukończenia 26. roku życia nie obejmują ubezpieczenia w ZUS z tytułu umowy-zlecenia. Daną osobę uznaje się za ucznia do 31 sierpnia każdego roku, a jeśli przedstawiła zaświadczenie o przyjęciu na studia wyższe – do 30 września. Studentem jest się do daty skreślenia z listy studentów lub do daty zakończenia studiów (tj. do daty złożenia egzaminu dyplomowego; w przypadku kierunków lekarskich, lekarsko-dentystycznych i weterynarii – do daty złożenia wymaganego planem studiów ostatniego egzaminu, a w przypadku kierunku farmacja – do daty zaliczenia ostatniej przewidzianej w planie studiów praktyki). Co ważne, studentami nie są uczestnicy studiów doktoranckich i podyplomowych.
Renciści i emeryci
Rencista lub emeryt z tytułu umowy-zlecenia rozliczają się z ZUS na takiej samej zasadzie, jak osoby osiągające dochód wyłącznie z jednej umowy-zlecenia. Jeśli zaś wykonują dwa lub więcej zleceń – obowiązkowo opłacają składki tylko z jednej, wybranej przez siebie umowy-zlecenia.
W przypadku zleceniobiorców podejmujących się jednocześnie kilku zleceń, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe tylko z tytułu jednej, wybranej dowolnie umowy-zlecenia (bez względu na wysokość wynagrodzenia), natomiast przy pozostałych – dobrowolne. Zdaniem autorów uzasadnienia do projektu ustawy (o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych ustaw), prowadzi to do wielu nadużyć, ponieważ część płatników składek w przypadku kilku umów zlecenia ubezpiecza zleceniobiorców z tytułu najmniej płatnej umowy, często kilkudziesięciozłotowej, z pozostałych umów odprowadzając jedynie składkę na ubezpieczenia zdrowotne. W efekcie zleceniobiorcy nie mają szansy wypracowania chociażby minimalnego świadczenia emerytalnego czy rentowego, a gdy zachorują lub ulegną wypadkowi, świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego jest nieadekwatne do zarobków.
W związku z tym w projekcie ustawy założono, że w przypadku kilku umów-zlecenia będzie obowiązywać zasada kumulacji tytułów ubezpieczenia, zgodnie z którą, jeśli miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne jest niższa od minimalnego wynagrodzenia (w 2014 r. to kwota 1680 zł), składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe również z innych tytułów. Wprowadzenie takiej samej zasady proponuje się także w przypadku równoległego wykonywania umowy-zlecenia i prowadzenia działalności gospodarczej z prawem do preferencyjnego ZUS.
Projekt zakłada także wprowadzenie obowiązkowych składek emerytalnych i rentowych dla wynagrodzeń uzyskiwanych przez członków rad nadzorczych.
Agata Szymborska-Sutton, Tax Care
Katarzyna Miazek, Tax Care
