Zwróć uwagę na adres siedziby sprzedawcy
Podstawową informacją dotyczącą sprzedawcy, na którą powinni zwracać uwagę nabywcy, jest określenie jego siedziby, miejsca prowadzenia działalności. Inne przepisy znajdą zastosowanie w przypadku zakupów od sprzedawców z państw Unii Europejskiej, inne od sprzedawców spoza Wspólnoty.
Polskiemu konsumentowi, dokonującemu zakupu od sprzedawcy posiadającego siedzibę w kraju UE, przysługiwać będą uprawnienia wynikające z polskich przepisów wyłącznie wtedy, jeżeli dla danej transakcji prawem właściwym jest prawo polskie. W UE ustalenie prawa właściwego dla umowy sprzedaży konsumenckiej między stronami znajdującymi się w różnych państwa członkowskich, następuje na podstawie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 593/2008 z 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (tzw. Rzym I).
Postaraj się określić czy sprzedawca kieruje swoją działalność do twojego kraju
Zasadniczo, zgodnie art. 6 rozporządzenia, umowa zawarta przez konsumenta z przedsiębiorcą podlega prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu. Zasada ta znajduje jednak zastosowanie jedynie w przypadku, gdy sprzedawca w jakikolwiek sposób kieruje swoją działalność, której dotyczy umowa, do państwa pobytu konsumenta. Rozporządzenie nie precyzuje niestety, na jakiej podstawie można przyjąć, że tak właśnie jest.. Sprawdzenie czy przedsiębiorca kieruje działalność do Polski możliwe jest na podstawie okoliczności danej transakcji. Przydatną wskazówką będzie np. określenie przez sprzedawcę sposobu transportu towaru do nabywcy – czy wysyła on towary za granice, czy podaje koszty transportu towaru do Polski. Polskiemu nabywcy będzie przysługiwać ochrona konsumencka zapewniana przez rodzime ustawodawstwo, jeżeli zawarł umowę z przedsiębiorcą kierującym swoją działalność do naszego kraju.
Prawo właściwe dla umowy można wybrać
Niezależnie od wskazanej zasady konsument i przedsiębiorca mogą samodzielnie dokonać wyboru prawa właściwego dla danej umowy. Dokonany przez strony wybór powinien wynikać jednoznacznie z postanowień zawartej umowy. Jednocześnie nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu przez bezwzględnie obowiązujące przepisy kraju, w którym ma on miejsce zwykłego pobytu. Oznacza to, że polski klient może umówić się z zagranicznym sprzedawcą, które prawo będzie właściwe dla zawartej przez nich umowy. Zawarte tak porozumienia nie może pozbawić polskiego nabywcy uprawnień przysługujących na mocy obowiązujących w Polsce przepisów konsumenckich.
Gdy sprzedawca i nabywca nie określą prawa właściwego
Jeżeli przedsiębiorca nie kieruje swoje działalności do Polski i strony umowy nie porozumiały się odnośnie wyboru polskiego prawa, jako prawa właściwego, wówczas zastosowanie znajdzie art. 4 rozporządzenia. Przepis ten nie zapewnia szczególnej ochrony konsumentów. Odnośnie umów sprzedaży towarów, wskazany artykuł stanowi, że podlegają one prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu. Z kolei umowa sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbyła się aukcja, jeżeli miejsce to można ustalić. Polski nabywca dokonując zakupu towarów od zagranicznego sprzedawcy, który nie kieruje swej działalności do Polski, musi mieć świadomość, że zasadniczo nie będzie przysługiwała mu ochrona konsumencka, taka jak w Polsce.
Cała Unia, poza Danią i Wielką Brytanią
Należy podkreślić, że wskazane zasadny nie znajdują zastosowania w przypadku transakcji zawartych ze sprzedawcami mającymi siedzibę w Danii i Wielkiej Brytanii. Państwa te nie przystąpiły do rozporządzenia w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych, a tym samym w tych krajach nie znajduje ono zastosowania. Do umów zawartych z przedsiębiorcami mającymi siedzibę w tych państwach UE zastosowanie znajdą postanowienia Konwencji Rzymskiej z 19 czerwca 1980 r. o prawie właściwym dla zobowiązań umownych, którą w pozostałych państwach Unii Europejskiej zastąpiło rozporządzenie Rzym I.
Konwencja Rzymska podpisana została przed rozwojem internetu i jej postanowienia nie są przystosowanie do zawierania transakcji on-line. Analizując jednak jej regulacje dotyczące umów zawieranych przez konsumentów, wskazań należy dwie zasady określenia prawa właściwego. Po pierwsze, jeżeli strony umowy dokonają jego wyboru, nie może pozbawić to konsumenta ochrony gwarantowanej mu przez prawo państwa jego stałego pobytu, jeżeli przedsiębiorca kieruje swoją działalność do tego kraju. W przypadku, gdy strony nie sprecyzowały, które prawo będzie właściwe, a nabywca zawarł umowę z przedsiębiorcą kierującym działalności do państwa stałego pobytu nabywcy , wówczas prawem właściwym będzie prawo państwa pobytu nabywcy.
Ostrożnie, gdy sprzedawca jest spoza UE
Należy szczególnie ostrożnie zawierać umowy ze sprzedawcami prowadzącymi działalność w państwach niebędących członkami UE. Do takich transakcji nie znajduje zastosowania rozporządzenie Rzym I, ani Konwencja Rzymska. W obowiązującej do czerwca tego roku ustawie z dnia 12 listopada 1965 r. prawo prywatne międzynarodowe istniał art.28 umożliwiający przyjęcie, że w przypadku umów zawieranych na aukcjach on-line zastawanie znajdują przepisy państwa, w którym znajduje się siedziba przedsiębiorcy organizującego aukcje. Pozwalało to stosować postanowienia polskich ustaw konsumenckich w przypadku umów zawieranych z przedsiębiorcami spoza UE za pośrednictwem polskich serwisów aukcyjnych. W dniu 16 maja 2011 weszła jednak w życie nowelizacja tej ustawy, która usunęła wskazany przepis art. 28 nie wprowadzając alternatywnych rozwiązań.
Bartosz Maciejewski
aplikant radcowski
w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.
***
Kancelaria Prawnicza Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k. to poznańska kancelaria, która od kilku lat działa również na terenie Warszawy. Kancelaria posiada wieloletnie doświadczenie w obsłudze zarówno klientów indywidualnych jak i przedsiębiorców. Jako jedna z nielicznych kancelarii specjalizuje się także w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów działających w Internecie.
Bartosz Maciejewski – aplikant radcowski. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Podyplomowego Studium Prawa Gospodarczego Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Specjalizuje się w prawie cywilnym materialnym i procesowym oraz prawie konsumenckim.
