Kiedy można unieważnić przetarg?
Przetarg można unieważnić jedynie w przypadkach ściśle określonych w ustawie. Niedopuszczalne jest więc unieważnienie postępowania o zamówienie publiczne z innych przyczyn, niż podane niżej albo bez podania przyczyny w ogóle.
Brak oferty lub wniosku
Po pierwsze zamawiający jest zobowiązany do unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia, jeżeli nie złożono żadnej oferty niepodlegającej odrzuceniu albo nie wpłynął żaden wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu od wykonawcy niepodlegającego wykluczeniu. Oznacza to, że wpłynięcie choćby jednej oferty lub wniosku powoduje, że postępowanie jest ważne. Unieważnienie postępowania nastąpi zarówno w przypadku braku ofert, jak i wpłynięcia oferty lub nawet kilku ofert, które zostały odrzucone lub zostały wniesione przez wykonawców wykluczonych z postępowania.
Brak co najmniej dwóch ofert w przypadku zapytania o cenę
Kolejną okolicznością, która skutkuje unieważnieniem przetargu jest niezłożenie w postępowaniu prowadzonym w trybie zapytania o cenę co najmniej dwóch ofert niepodlegających odrzuceniu. W przypadku zapytania o cenę dla ważności postępowania niezbędne jest bowiem złożenie przez wykonawców co najmniej dwóch ofert niepodlegających odrzuceniu.
Mniej niż dwa wnioski w licytacji elektronicznej
Unieważnienie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego nastąpi także w przypadku, gdy w postępowaniu prowadzonym w trybie licytacji elektronicznej wpłynęły mniej niż dwa wnioski o dopuszczenie do udziału w licytacji elektronicznej albo nie została złożona żadna oferta.
Przekroczenie kwoty przeznaczonej na zamówienie
Kolejną przesłanką unieważnienia przetargu jest sytuacja, gdy cena najkorzystniejszej oferty lub oferta z najniższą ceną przewyższa kwotę, którą zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Kwota, jaką zamawiający zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia, zależy od jego zdolności finansowych i wynika z ustalonego wcześniej planu finansowego. Do unieważnienie nie dojdzie w sytuacji, gdy zamawiający może zwiększyć tę kwotę do ceny najkorzystniejszej oferty.
Oferty dodatkowe o takiej samej cenie
Zamawiający ma obowiązek unieważnić postępowanie także w przypadku, gdy zostały złożone oferty dodatkowe o takiej samej cenie. Wykonawcy są wzywani do złożenia ofert dodatkowych, jeżeli w ofertach pierwotnie złożonych zaproponowano taką samą cenę, będącą jedynym kryterium oceny ofert. Jeżeli złożenie dodatkowych ofert nie przyniesie rozstrzygnięcia, następuje unieważnienie przetargu.
Istotna zmiana okoliczności
Przetarg można unieważnić również wtedy, gdy wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym. Zamawiający musi wykazać, że taka zmiana ma istotny charakter i nie można jej było wcześniej przewidzieć przy zachowaniu należytej staranności. Za istotną zmianę okoliczności uznaje się zdarzenia zaistniałe na skutek siły wyższej (wojny, pożaru, powodzi i innych zdarzeń losowych), strajku, ograniczeń nałożonych przez władze państwowe lub samorządowe albo zmiany w przepisach prawa uniemożliwiających zamówienie.
Niemożliwa do usunięcia wada
Inną okolicznością skutkującą unieważnieniem przetargu jest wystąpienie niemożliwej do usunięcia wady, uniemożliwiającej zawarcie ważnej umowy w sprawie zamówienia publicznego. Wada postępowania musi mieć charakter nieusuwalny i jednocześnie musi powodować, że zawarta umowa będzie z mocy prawa nieważna. Przyczyną, która uniemożliwia zawarcie ważnej umowy jest np. rażące naruszenie przepisów ustawy, czy też wada oświadczenia woli, tj. działanie pod wpływem błędu, podstępu czy groźby.
Brak dofinansowania z Unii
Zamawiający może unieważnić postępowanie o udzielenie zamówienia, jeżeli środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), które zamawiający zamierzał przeznaczyć na sfinansowanie całości lub części zamówienia, nie zostały mu przyznane, a możliwość unieważnienia postępowania na tej podstawie została przewidziana w:
– ogłoszeniu o zamówieniu – w postępowaniu prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego, negocjacji z ogłoszeniem, dialogu konkurencyjnego albo licytacji elektronicznej albo
– zaproszeniu do negocjacji – w postępowaniu prowadzonym w trybie negocjacji bez ogłoszenia albo zamówienia z wolnej ręki albo
– zaproszeniu do składania ofert – w postępowaniu prowadzonym w trybie zapytania o cenę.
Obowiązki zamawiającego związane z unieważnieniem
Unieważnienie postępowania może nastąpić zarówno przed, jak i po upływie terminu składania ofert. W pierwszym przypadku zamawiający musi zawiadomić o unieważnieniu przetargu wszystkich wykonawców, którzy ubiegali się o udzielenie zamówienia. W razie unieważnienia postępowania po upływie terminu składania ofert zamawiający zawiadamia wszystkich, którzy takie oferty złożyli. Zamawiający jest przy tym zobowiązany do podania uzasadnienia faktycznego i prawnego. W przypadku unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia zamawiający na wniosek wykonawcy, który ubiegał się o udzielenie zamówienia, ma obowiązek zawiadomić o wszczęciu kolejnego postępowania, które dotyczy tego samego przedmiotu zamówienia lub obejmuje ten sam przedmiot zamówienia.
Roszczenia wykonawców
Jeżeli unieważnienie przetargu nastąpiło z przyczyn leżących po stronie zamawiającego wykonawcom, którzy złożyli oferty niepodlegające odrzuceniu, przysługuje roszczenie o zwrot uzasadnionych kosztów uczestnictwa w postępowaniu. W szczególności mogą oni domagać się zwrotu kosztów przygotowania oferty, zakupu specyfikacji, kosztów uzyskania zaświadczeń i dokumentów, dojazdów do miejsca prowadzenia postępowania, kosztów zastępstwa procesowego itp. Należy pamiętać, że roszczenie to przysługuje jedynie w przypadku, gdy unieważnienie postępowania nastąpiło z winy zamawiającego a koszty są odpowiednio uzasadnione.
