Spis treści
Do Trybunału Konstytucyjne trafił wniosek mający pozbawić przedsiębiorców prawa do odszkodowań za lockdown
Prokonstytucyjna linia orzecznicza nie pozostała bez reakcji rządu, a w Trybunale Konstytucyjnym złożono już wniosek o wydanie orzeczenia, w myśl którego sądy nie mogą decydować o konstytucyjności wprowadzanych przez rząd w drodze rozporządzenia restrykcji. Ma to zabezpieczyć Skarb Państwa przed skutecznością pozwów o odszkodowania, które niewątpliwie w obecnej sytuacji uznać należy za uzasadnione, a samych przedsiębiorców pozbawić prawa do jakiegokolwiek odszkodowania. Trybunał ma bowiem zbadać konstytucyjność art. 417(1) kodeksu cywilnego, który stanowi podstawę dochodzenia od państwa roszczeń z tytułu tzw. legislacyjnego bezprawia.
Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej
Zgodnie z art. 417 KC, za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Jeżeli wykonywanie zadań z zakresu władzy publicznej zlecono, na podstawie porozumienia, jednostce samorządu terytorialnego albo innej osobie prawnej, solidarną odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę ponosi ich wykonawca oraz zlecająca je jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa.
W kwestionowanym przez polityków PIS art. 417(1) KC wskazano natomiast, że Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie aktu normatywnego, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności tego aktu z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Jeżeli szkoda została wyrządzona przez wydanie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej decyzji, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu ich niezgodności z prawem, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Odnosi się to również do wypadku, gdy prawomocne orzeczenie lub ostateczna decyzja zostały wydane na podstawie aktu normatywnego niezgodnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą. Jeżeli zas szkoda została wyrządzona przez niewydanie orzeczenia lub decyzji, gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa, jej naprawienia można żądać po stwierdzeniu we właściwym postępowaniu niezgodności z prawem niewydania orzeczenia lub decyzji, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. W ostatnim wymienionym przypadku, jeżeli szkoda została wyrządzona przez niewydanie aktu normatywnego, którego obowiązek wydania przewiduje przepis prawa, niezgodność z prawem niewydania tego aktu stwierdza sąd rozpoznający sprawę o naprawienie szkody.
Sądy stwierdzają niekonstytucyjność lockdownu
Nie brak orzeczeń, w których sądy wprost przyznają, że jakiekolwiek ograniczenia w zakresie praw i wolności konstytucyjnych (wolności przemieszczania się, prowadzenia działalności gospodarczej ,itd.). wymagają wprowadzenia stanu nadzwyczajnego. W związku z tym warunkiem konstytucyjnym umożliwiającym ingerencję w istotę praw i wolności jest uczynienie tego w jednym ze stanów nadzwyczajnych opisanym w Konstytucji RP. W sytuacji, gdy nie doszło do wprowadzenia któregokolwiek z wymienionych w Konstytucji RP stanów nadzwyczajnych, żaden organ państwowy nie powinien wkraczać w materię stanowiącą istotę praw i wolności. Tym samym otwiera się droga do zastosowania normy art. 417(1) KC, który stanowi podstawę prawa do odszkodowania.
Podstawa prawna:
Art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U.2020.1740 )
