Podatek akcyzowy, a dokładniej wyższa jego stawka była niedawno przedmiotem badania Trybunału Konstytucyjnego – rozpoznał on pytanie prawne Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu dotyczące zastosowania sankcyjnej stawki podatku akcyzowego w przypadku niezłożenia w terminie do urzędu celnego miesięcznego zestawienia oświadczeń nabywców oleju opałowego o jego wykorzystaniu do celów grzewczych. Dodajmy, że stawka ta jest wyższa, niż w przypadku prawidłowego i terminowego jej uiszczenia.
W wyroku z dnia 11 lutego 2014 r. (sygn. akt K 24/12) Trybunał orzekł, iż ustawa przewidująca wysoką stawkę akcyzy dla sprzedawcy oleju opałowego, który nie wywiązał się z obowiązku terminowego sporządzenia i przekazania organom podatkowym miesięcznego zestawienia oświadczeń nabywców takiego oleju jest zgodna z Konstytucją RP. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że miesięczne zestawienie oświadczeń nabywców o wykorzystaniu oleju wyłącznie do celów opałowych jest niezbędnym i skutecznym elementem całego mechanizmu kontroli obrotu olejem opałowym – informującym organy podatkowe o dokonaniu sprzedaży oraz nabywcy takiego oleju, a także miejscu i sposobie jego planowanego użycia. Elementem, którego usunięcie osłabiłoby cały mechanizm kontroli w stopniu trudnym do oszacowania. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nie ulega też wątpliwości, że obowiązek dostarczania organom miesięcznych zestawień oświadczeń, chociaż żmudny, nie stanowi sam w sobie nadmiernej dolegliwości dla sprzedawcy oleju opałowego. Trybunał Konstytucyjny uznał, że skoro sąd pytający nie wykazał nieefektywności oraz zbędności tego obowiązku, to nie sposób ocenić, czy konsekwencje jego niedochowania przez sprzedawcę są niewspółmiernie dolegliwe w stopniu rażącym lub zbytecznym.
Wysoka stawka akcyzy, o której mowa w art. 89 ust. 4 pkt 1 ustawy o podatku akcyzowym, jest logicznie powiązana z celem, któremu służy regulacja bezpieczeństwa i rzetelności obrotu olejem opałowym. Taki rygoryzm warunków stosowania ulgowych stawek akcyzy do sprzedaży oleju opałowego ma na celu skuteczną kontrolę obrotu tym paliwem, ograniczenie procederu wykorzystywania oleju opałowego niezgodnie z jego przeznaczeniem, a przede wszystkim ograniczenie zjawiska oszustw podatkowych związanych ze sprzedażą tego oleju. Służy zatem ograniczeniu nadużyć podatkowych uszczuplających w stopniu znaczącym dochody budżetu państwa. W przypadku oceny użyteczności regulacji, jej pragmatycznej sprawności w zakresie realizacji założonego przez ustawodawcę celu, ciężar dowodu obciąża inicjatora postępowania przed TK.
Biorąc powyższe pod uwagę Trybunał Konstytucyjny uznał, że sąd pytający nie wykazał zbędności oraz braku skuteczności nałożonego na sprzedawcę oleju opałowego obowiązku terminowego przekazywania organom podatkowym miesięcznego zestawiania stosownych oświadczeń nabywców takiego oleju, a także co za tym idzie zbytniego rygoryzmu i to w stopniu rażącym i zbędnym konsekwencji związanych niedochowaniem powyższego obowiązku. Sąd pytający nie obalił zatem domniemania konstytucyjności art. 89 ust. 16 ustawy o podatku akcyzowym w zakwestionowanym zakresie.
Na zakończenie dodajmy, że przedmiotem opodatkowania akcyzą w myśl art. 89 ust. 4 pkt 1 w zw. z art. 88 ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym jest samo posiadanie oleju opałowego w zbiorniku z podłączoną instalacją pomiarową wyposażoną w licznik wskazujący ilość wydanych litrów i wąż zakończony tzw. pistoletem nalewczym, które uznaje się za użycie oleju opałowego niezgodnie z przeznaczeniem – do celów napędowych. Dla uznania urządzenia służącego do dystrybucji paliw za odmierzacz paliw – w rozumieniu punktu 9 załącznika nr 5 do rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla przyrządów pomiarowych – nie jest konieczne, aby to urządzenie było wyposażone we wskaźnik ceny jednostkowej oraz wskaźnik należności.
