Podstawą do żądania przez organ podatkowy zaspokojenia wierzytelności podatkowej z majątku współmałżonka przedsiębiorcy jest występowanie pomiędzy nimi wspólności majątkowej. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe osób pozostających w związku małżeńskim dotyczy bowiem całego majątku przedsiębiorcy, a zatem zarówno majątku odrębnego, jak i tego, którego dorobił się razem ze współmałżonkiem. Pociągnięcie do odpowiedzialności następuje bez konieczności wydania przez organ decyzji.
Podpisanie intercyzy nie musi zwalniać z odpowiedzialności
Nierzadko zdarza się, że wynikająca z zawarcia związku małżeńskiego wspólność majątkowa zostaje ograniczona. Może to nastąpić poprzez podpisanie przez współmałżonków intercyzy, może także dojść do zniesienia ustawowej wspólności majątkowej decyzją sądu. Poza tym wspólność ustaje w związku z orzeczeniem separacji współmałżonków lub w przypadku ubezwłasnowolnienia współmałżonka. W takich wypadkach organ podatkowy będzie mógł ściągnąć z majątku współmałżonka tylko tę zaległość podatkową, która powstała przed dniem wyłączenia, zniesienia lub ustania wspólności majątkowej, tj. np. przed dniem zawarcia intercyzy czy uprawomocnienia się orzeczenia sądu o separacji. Fiskus może jednak dochodzić swoich należności tylko z tego, co wchodziło do majątku wspólnego przed dniem ustania wspólności majątkowej, czyli np. przed zawarciem tej umowy. Nie stanowi przy tym przeszkody to, że jest to już majątek osobisty małżonka.
Współdziałanie w prowadzeniu firmy
Warto jednak pamiętać, że w sytuacji, w której nastąpiło ograniczenie wspólności majątkowej w jakiejkolwiek opisanej powyżej formie, ale żona bądź mąż przedsiębiorcy współdziałają z nim w prowadzeniu działalności gospodarczej i osiągają z tego tytułu korzyści, będą odpowiadać za zaległości podatkowe firmy solidarnie z przedsiębiorcą całym swoim majątkiem. Dotyczy to jednak tylko tych zaległych zobowiązań, które powstały w okresie, w którym żona lub mąż stale współdziałali w wykonywaniu działalności.
Zapłacić może i były współmałżonek
Odpowiedzialność całym swoim majątkiem solidarnie z przedsiębiorcą ciąży także na rozwiedzionym współmałżonku, choć w ograniczonym zakresie. Chodzi tu bowiem wyłącznie o długi podatkowe powstałe w czasie trwania wspólności majątkowej i to tylko do wysokości wartości przypadającego byłemu współmałżonkowi udziału w majątku wspólnym. Odpowiedzialność ta nie obejmuje natomiast:
- podatków niepobranych oraz pobranych, ale niewpłaconych przez płatników lub inkasentów,
- odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.
Dodatkowo warto pamiętać, że w tym przypadku organ podatkowy, zanim wystąpi o egzekucję zaległości podatkowej z majątku byłego współmałżonka, musi wydać decyzję w tej sprawie. Ma na to 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym powstała zaległość podatkowa.
Katarzyna Miazek, Tax Care
Adam Bujalski, księgowy Tax Care
