W stosunku do Zdzisława J. wszczęto postępowanie podatkowe w celu dokonania prawidłowego określenia wysokości zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 1997 rok. W wyniku przeprowadzonego postępowania wydano dwie decyzję: jedną w zakresie odsetek od zaległości podatkowej, a drugą w zakresie określenia należnego zobowiązania podatkowego. Problem związany z określeniem odsetek od zaległości podatkowej został już ostatecznie rozstrzygnięty wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 2005 roku. Jednak sprawa związana z oceną legalności decyzji określającej samo zobowiązanie podatkowe w chwili składania skargi do Trybunału Konstytucyjnego była na etapie postępowania przed sądem administracyjnym. W toku postępowania w sprawie odsetkowej skarżącemu zajęto wierzytelność z tytułu zwrotu podatku od towarów i usług oraz z tytułu nadpłaty podatku dochodowego za 1999 r. Skarżący wielokrotnie podkreślał fakt, iż został podwójnie ukarany: na skutek zajęcia wierzytelności i nie wpłynięcia środków pieniężnych na konto nie mógł dysponować pieniędzmi na prowadzenie działalności gospodarczej oraz i obciążony odsetkami za zwłokę od zaległości podatkowej, mimo że organ podatkowy już dysponował zajęta kwotą. Zdaniem skarżącego kwestionowany przepis naruszał konstytucyjna zasadę równości, w tym równości w zakresie opodatkowania.
W tej sprawie Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 54 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 200 roku jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 84 oraz z art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w zakresie, w jakim nie wyłącza naliczania odsetek za zwłokę w przypadku, gdy w postępowaniu zabezpieczającym organ podatkowy, przed wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, dokonał zajęcia środków pieniężnych, rzeczy lub praw majątkowych, a następnie środki pieniężne, w tym kwoty uzyskane ze sprzedaży rzeczy lub praw, zostały zaliczone na poczet zaległości podatkowych.
Według Trybunału podniesiony w skardze zarzut braku równości w nakładaniu ciężarów publicznych był trafny. Co więcej, nienaliczanie odsetek za zwłokę stosowane tylko wtedy, gdy organ podatkowy zabezpieczył wykonanie zobowiązania podatkowego przed wydaniem decyzji ustalającej jego wysokość, powoduje, że podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych, wobec których organ podatkowy wydał decyzję określającą takie zobowiązanie, są obciążani odsetkami od zaległości podatkowych za pełny okres. W konsekwencji tego ci podatnicy doznają większego uszczerbku na majątku, niż podatnicy w zakresie innych podatków. Dodatkowo zdaniem Trybunały Konstytucyjnego przepisy podatkowe nie mogą kształtować obowiązku podatkowego w taki sposoby, że prowadzi to do drastycznego oraz wręcz nieproporcjalnego ograniczenia swobody podatnika w zakresie korzystania z własnych środków majątkowych.
Reasumując można stwierdzić, że zasady naliczania odsetek za zwłokę dotyczące zabezpieczenia – w sytuacji, gdy zanim dojdzie do wydania odpowiedniej decyzji organ zajmie majątek podatnika – są niezgodne z konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.
Internetowa Kancelaria Prawna
www.SerwisPrawa.pl
