W ustawie określone zostały nieuczciwe praktyki rynkowe w działalności gospodarczej i zawodowej oraz zasady przeciwdziałania tym praktykom w interesie konsumentów i interesie w publicznym. Zgodnie z ustawą zakazane jest stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych. Ustawodawca określił, iż praktyka rynkowa stosowana przez przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa wówczas, gdy jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Według niego wprowadzającym w błąd działaniem może być w szczególności m.in.: rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji. Jest to w szczególności praktyka rynkowa, która wprowadza w błąd oraz stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk, pod warunkiem, że działania te spełniają powyższe przesłanki. Do definicji nieuczciwej praktyki rynkowej ustawodawca dodaje również prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego lub organizowanie grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym.
Praktykę rynkową uznaje się za zaniechanie wprowadzające w błąd, pod warunkiem, że pomija istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi (czyli konsumentowi, który jest dostateczne dobrze poinformowany, uważny i ostrożny) do podjęcia decyzji, która dotyczy umowy i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, które inaczej by nie podjął. Wprowadzającym w błąd zaniechaniem może być w szczególności zatajenie lub nieprzekazanie w sposób jasny, jednoznaczny lub we właściwym czasie istotnych informacji dotyczących produktu bądź nieujawnienie handlowego celu praktyki, jeżeli nie wynika on jednoznacznie z okoliczności i jeżeli powoduje to lub może spowodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął.
Można również wyróżnić praktykę rynkową, którą uznaje się za agresywną, jeśli przez niedopuszczalny nacisk w znaczny sposób ogranicza lub może ograniczyć swobodę wyboru przeciętnego konsumenta lub jego zachowanie względem produktu, i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez niego decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Za niedozwolony nacisk uważa się każdy rodzaj wykorzystania przewagi wobec konsumenta – w szczególności użycie lub groźbę użycia przymusu fizycznego lub psychicznego – w sposób znacznie ograniczający zdolność przeciętnego konsumenta do podjęcia świadomej decyzji dotyczącej umowy. Jako nieuczciwe praktyki rynkowe w każdych okolicznościach można przyjąć agresywne praktyki rynkowe takie jak np. wywoływanie wrażenia, że konsument nie może opuścić pomieszczeń przedsiębiorcy bez zawarcia umowy bądź informowanie konsumenta o tym, że jeżeli nie nabędzie produktu, przedsiębiorcy może grozić utrata pracy lub środków do życia.
Zgodnie z ustawą w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony bądź naruszony może żądać:
-
zaniechania tej praktyki,
-
usunięcia skutków tej praktyki,
-
złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
-
naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu,
-
zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów.
O roszczenia w formie zaniechania praktyki, złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie bądź zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów mogą również wystąpić Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Ubezpieczonych, krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów lub powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów. Należy podkreślić, iż te roszczenia ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat, a bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie – co do każdego naruszenia. Ciężar dowodu, że dana praktyka rynkowa nie stanowi nieuczciwej praktyki wprowadzającej w błąd spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej.
W ustawie został poświęcony cały rozdział o przepisach karnych, według którego kto stosuje agresywną praktykę rynkową podlega karze grzywny. W sprawach dotyczących prowadzenia agresywnej praktyki rynkowej orzekanie następuje w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Natomiast przedsiębiorstwa stosujące nieuczciwą praktykę rynkową polegającą na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu produktu w systemie konsorcyjnym oraz przedsiębiorstwa stosujące nieuczciwą praktykę rynkową polegającą na organizowaniu grup konsumentów podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Należy jednak podkreślić, że jeśli wartość mienia zgromadzonego w celu finansowania zakupów w systemie konsorcyjnym jest wielka, to sprawca czynów opisanych powyżej podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Ściganie przewidzianych w tej ustawie przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego, a wykroczenia na żądanie pokrzywdzonego.
Internetowa Kancelaria Prawna
www.SerwisPrawa.pl
