Zdaniem sądu…
W uzasadnieniu do uchwały składu 7 sędziów NSA z 26 maja 2008r. I FPS 8/07 sąd stwierdza iż: „tylko zapłata podatku przez podatnika prowadzi do realizacji zobowiązania podatkowego i tym samym do jego wygaśnięcia, (…) za termin dokonania zapłaty podatku uważa się w obrocie bezgotówkowym – dzień obciążenia rachunku bankowego podatnika lub rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej na podstawie polecenia przelewu. Nie ulega wątpliwości, że w tym przypadku ustawodawca precyzyjnie określił, że w obrocie bezgotówkowym zapłata podatku możliwa jest jedynie z rachunku bankowego podatnika. Nie jest zatem dopuszczalna, w obrocie bezgotówkowym, zapłata podatku przez osobę trzecią (z rachunku bankowego bądź prowadzonego przez SKOK należącego do osoby trzeciej)”. Co istotne zdaniem sądu zapłata podatku przez osobę trzecią lub z jej rachunku nie tylko nie wygasi zobowiązania podatkowego ale również nie uprawni tej osoby do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty. NSA wyjaśnił też że powyższe wnioski odnoszą się do wszelkich form zapłaty podatku czyli także formy gotówkowej.
Zobowiązanie wygaśnie gdy płaci posłaniec
Wygaśnięciem zobowiązania podatkowego będzie skutkować natomiast wyłącznie zapłata przez osobę trzecią, która jest tzw. posłańcem czy też wyręczycielem tzn. dokonuje technicznej czynności zapłaty, lecz ze środków powierzonych mu przez podatnika np. pracownik podatnika w ramach powierzonych obowiązków udaje się do urzędu skarbowego i wpłaca w kasie środki od niego otrzymane. Tezę tę potwierdził także cytowany już powyżej rozszerzony skład Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z dnia 26 maja 2008. W uzasadnieniu uchwały Sąd ten wskazał, że: "W tych bowiem wypadkach (tj. w przypadku posłużenia się wyręczycielem lub posłańcem dla dokonania technicznej czynności zapłaty – infornext.pl) zapłaty w sensie prawnym dokonuje podatnik, nie zmienia tego faktyczne wyręczenie podatnika w przekazaniu jego środków do kasy organu podatkowego".
W zakresie zapłaty podatku dochodowego wspólnika spółki osobowej takie rozwiązane możliwe jest jednak tylko w przypadku spółek osobowych opartych na kodeksie spółek handlowych – spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych, które posiadają prawa majątkowe odrębne od praw ich wspólników. W tych jednak przypadkach dla skutecznego wygaśnięcia zobowiązania podatkowego – jak przyjmuje orzecznictwo sądów administracyjnych konieczne jest przekazanie właściwemu organowi podatkowemu informacji, że wpłata podatku z rachunku firmowego ma jedynie charakter techniczny, zaś środki z których dokonywana jest płatność stanowią de facto własność konkretnego podatnika np. pochodzą z zysku spółki przypadającego podatnikowi stosownie do uchwał podjętych przez wspólników. Takie wnioski płyną np. z wyroku WSA w Warszawie z dnia 12 marca 2010 r., sygn. akt III SA/Wa 2000/09. W innej sytuacji tj. gdy płatność podatku dokonywana jest ze środków samej spółki istnieje ryzyko zakwestionowania przez organy podatkowego skutecznego wygaśnięcia zobowiązania podatkowego takiego podatnika. – wyjaśnia ekspert z kancelarii GHMW z Krakowa.
Nieco inaczej sytuacja powinna być interpretowana w przypadku wspólników spółki cywilnej w stosunku do których urzędy również często żądają oświadczenia iż środki pieniężne należą do podatnika a czynność przelewu dokonywana jest z rachunku spółki. A przecież spółka cywilna nie jest, inaczej niż spółki prawa handlowego, odrębnym przedsiębiorcą, a jedynie stosunkiem obligacyjnym obejmującym co najmniej dwóch wspólników. Nadto cały majątek spółki cywilnej w tym środki na rachunku firmowym jako przedmiot współwłasności łącznej należą do wszystkich wspólników. Także rachunek bankowy jest rachunkiem wspólnym wszystkich wspólników. Zatem zapłata z takiego rachunku zobowiązań podatkowych w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu prowadzonej przez podatnika – wspólnika pozarolniczej działalności gospodarczej winna skutkować wygaśnięciem jego zobowiązania podatkowego. W takim stanie rzeczy składanie odrębnych oświadczeń czy informacji wydaje się całkowicie zbędne podkreśla ekspert z kancelarii GHMW.
Część ekspertów nie zgadza się z linią orzeczniczą twierdząc iż, zapłata podatku przez podmiot nie będący podatnikiem powinno powodować wygaśnięcie zobowiązania. Uzasadniają to przede wszystkim względami praktycznymi, ochroną interesów fiskalnych, a także brakiem możliwości praktycznego sprawdzenia kto dokonał wpłat. Taka argumentacja jest jednak mniejszościowa i obecnie najlepiej zabezpieczyć się składając w urzędzie skarbowym stosowne oświadczenie, iż środki pieniężne należą do podatnika a przelew dokonywany jest z rachunku spółki.
Autor: Małgorzata Gach – radca prawny i doradca podatkowy
Partner w kancelarii „Gach Hulist Mizińska Wawer adwokaci i radcowie prawni” sp.p.
