Spis treści
Zarząd fundacji
Zarząd fundacji kieruje jej działalnością oraz reprezentuje fundację na zewnątrz. Ponadto, jak wskazuje ustawodawca w ustawie o fundacjach, fundator ustala statut fundacji, określający jej nazwę, siedzibę i majątek, cele, zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków.
Odpowiedzialność zarządu za zaległości podatkowe fundacji
Podstawę prawną odpowiedzialności zarządu fundacji za zaległości podatkowe znajdziemy w Ordynacji podatkowej. Za zaległości podatkowe fundacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:
- nie wykazał, że:
- we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo,
- niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;
- nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.
Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości stawiane na równi z zaległościami podatkowymi powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu. Za zaległości stawiane na równi z zaległościami podatkowymi uważa się:
- nadpłatę, jeżeli w zeznaniu lub w deklaracji została wykazana nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej, a organ podatkowy dokonał jej zwrotu lub zaliczenia na poczet zaległości podatkowych bądź bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych;
- zwrot podatku, jeżeli podatnik otrzymał go nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej lub został on zaliczony na poczet zaległości podatkowej albo bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych, chyba że podatnik wykaże, że nie nastąpiło to z jego winy;
- wynagrodzenie płatników lub inkasentów pobrane nienależnie lub w wysokości wyższej od należnej;
- oprocentowanie nienależnej nadpłaty bądź zwrotu podatku zwrócone lub zaliczone na poczet zaległych, bieżących lub przyszłych zobowiązań podatkowych.
Reasumując, członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe fundacji. Mogą oni jednak uchylić się od odpowiedzialności wskazując chociażby mienie fundacji, które pozwoli zaspokoić roszczenia wierzycieli.
Odpowiedzialność zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą
Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów. W takiej sytuacji członkowie zarządu poniosą odpowiedzialność za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, jeżeli fundacja stała się niewypłacalna, a wierzyciele ponieśli w związku z tym szkodę. Wówczas członkowie zarządu odpowiadają za szkodę powstała wskutek niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Podstawą odpowiedzialności członków zarządu będą przepisy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, które jednoznacznie wskazują, że każdy, kto ma prawo reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami fundację obowiązany jest nie później niż w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości.
Odpowiedzialność na gruncie ustawy o rachunkowości
Zarząd jest organem, który kieruje działalnością fundacji oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Przenosząc się na grunt ustawy o rachunkowości należy stwierdzić, że zarząd pełni funkcję kierownika jednostki, który odpowiedzialny jest za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości, tj. chociażby za sporządzenie sprawozdania finansowego czy udostępnienie go biegłemu rewidentowi. Kierownik badanej jednostki zapewnia udostępnienie biegłemu rewidentowi, przeprowadzającemu badanie sprawozdania finansowego, ksiąg rachunkowych oraz dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów oraz wszelkich innych dokumentów, jak również udziela wyczerpujących informacji, wyjaśnień i oświadczeń – niezbędnych do wydania opinii biegłego rewidenta o badanym sprawozdaniu finansowym jednostki.
Odpowiedzialność członków zarządu względem fundacji
Członkowie zarządu ponoszą także odpowiedzialność majątkową przed samą fundacją. Chodzi o tzw. odpowiedzialność deliktową. Członkowie zarządu odpowiadają bowiem przed fundacją za szkody, które spowodowali swym działaniem bądź zaniechaniem. Członek zarządu będzie odpowiadał majątkowo za szkodę powstałą wskutek zarówno działania bezprawnego, jak zaniechania, które wywołało w majątku fundacji szkodę. Będzie on zobligowany naprawić tę szkodę niezależnie od tego, czy zachowanie członka zarządu było umyślne czy nieumyślne.
Odpowiedzialność karna członków zarządu
W skrajnych przypadkach członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej. Czyn przestępny zwany nadużyciem zaufania zaliczamy jest do przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu. Ten kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Jeżeli członek zarządu, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody majątkowej podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli sprawca przestępstwa określonego wyżej działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Jeżeli z kolei sprawca przestępstwa wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Mianem szkody majątkowej w wielkich rozmiarach określa się szkodę o wartości przekraczającej tysiąckrotność najniższego miesięcznego wynagrodzenia. Jeżeli jednak sprawca przestępstwa działa nieumyślnie, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Jak wskazał ustawodawca istnieją okoliczności uchylające karalność. Nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę.
Podstawa prawna:
Art 115, art. 296 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U.1997.88.553)
Art. 67 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U.2013.330)
Art. 21 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U.2015.233)
Art. 116, art. 116a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U.2015.613)
