Warunki ustawowe zwolnienia od podatku
W myśl art. 4a ust. 1 u.p.s.d. zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:
- zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, oraz
- w przypadku, gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. – udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Jeżeli jednak nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. (zob. powyżej), zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
W przypadku niespełnienia warunków zwolnienia podatkowego, o których mowa, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Ustawa stanowi, że obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. lub gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
Zgodnie z powoływanym wcześniej przepisem art. 9 ust.1 u.p.s.d. opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej: 9.637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej (art. 9 ust 1 pkt 1 u.p.s.d.); 7.276 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej (art. 9 ust 1 pkt 2 u.p.s.d.); 4.902 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej (art. 9 ust 1 pkt 3 u.p.s.d.).
Jeżeli nabycie własności rzeczy i praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Od podatku obliczonego od łącznej wartości nabytych rzeczy i praw majątkowych potrąca się podatek przypadający od opodatkowanych poprzednio nabytych rzeczy i praw majątkowych. Wynikająca z obliczenia nadwyżka podatku nie podlega ani zaliczeniu na poczet innych podatków, ani zwrotowi. Nabywcy obowiązani są w zeznaniu podatkowym wymienić rzeczy i prawa majątkowe nabyte w podanym wyżej okresie (art. 9 ust 2 u.p.s.d.).
Szczególne znaczenie sześciomiesięcznego terminu zgłoszenia
Podkreślenia wymaga, że termin 6 miesięczny, określony w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., jest terminem prawa materialnego. Dopuszczalne jest przywrócenie takiego terminu tylko wówczas, gdy taką możliwość przewiduje przepis ustawy określający dany termin. Nie ulega wątpliwości, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie przewiduje takiej możliwości dla terminu określonego w art. 4a ust. 1 pkt 1. Niezłożenie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w terminie nie jest zagrożone sankcją karno-skarbową, a skutkuje jedynie utratą przedmiotowego zwolnienia i opodatkowaniem nabycia spadku na zasadach ogólnych (por. uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 30 kwietnia 2014 r., sygn. akt: I SA/Ol 61/14).
Podstawa prawna
Art. 4a, art. 9 ust. 1, art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jednolity Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.).
Orzecznictwo
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 30 kwietnia 2014 r., sygn. akt: I SA/Ol 61/14 (tekst orzeczenia dostępny jest w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych pod adresem http://orzeczenia.nsa.gov.pl).
