Okoliczności, które ustawa uznaje za zmianę umowy spółki nie muszą wiązać się z faktyczną jej zmianą. Wystarczające jest wykonanie przez wspólników czynności określonych w katalogu zawartym w art. 5 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Katalog ten został odrębnie przewidziany dla spółek osobowych i kapitałowych.
Spółka osobowa zmieni umowę już przy pożyczce udzielonej przez wspólnika
W przypadku umowy spółki osobowej za zmianę umowy spółki a tym samym z opodatkowaniem mamy do czynienia zarówno w przypadku wniesienia wkładu (pojawienie się nowego wspólnika), jak również jego podwyższenia (zmiana wartości wkładu dotychczasowego wspólnika), co spowoduje zwiększenie majątku spółki albo podwyższenie kapitału zakładowego. Zmiana umowy spółki to także pożyczka udzielona spółce przez wspólnika i dopłaty (ale te w myśl kodeksu spółek handlowych są możliwe tylko w przypadku spółki komandytowo-akcyjnej). Również oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania uznane zostało na gruncie ustawy za zmianę umowy spółki. Oznacza to, że w sytuacji gdy chcemy poratować spółkę pożyczając np. pieniądze potrzebne na spłatę zobowiązań albo przekazując nieodpłatnie do korzystania samochód, takie świadczenia zostaną uznane za zmianę umowy spółki i tym samym podlegają opodatkowaniu PCC chociaż czynność taka faktycznie nie ma nic wspólnego ze zmianą umowy.
Zmiana umowy to też przekształcenie lub łączenie
Jeśli chodzi o spółki kapitałowe czynności powodujące uznanie, że mamy do czynienia ze zmianą umowy spółki, to podwyższenie kapitału zakładowego z wkładów lub ze środków spółki a także dopłaty. Podwyższenie kapitału zakładowego może przy tym nastąpić również bez faktycznej zmiany umowy. Stanie się tak w sytuacji, gdy dotychczasowe postanowienia umowy spółki przewidują maksymalną wysokość oraz termin podwyższenia kapitału zakładowego. Oczywiście podwyższenie może wynikać także z samej zmiany umowy spółki.
Uwaga! W przypadku spółek kapitałowych ustawa nie wymaga by podwyższenie wiązało się ze zwiększeniem majątku spółki.
Podwyższenie kapitału zakładowego może zostać więc dokonane poprzez wniesienie wkładu przez dotychczasowych lub nowych wspólników albo poprzez podwyższenie kapitału ze środków własnych spółki – w wyniku przeniesienia środków z kapitału zapasowego.
Opodatkowaniu podlega także przekształcenie lub łączenie spółek – zarówno osobowych, jak też kapitałowych. W tym przypadku warunkiem pozwalającym na uznanie, że mamy do czynienia ze zmianą umowy spółki jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki kapitałowej. Przeniesienie do Polski siedziby lub rzeczywistego ośrodka zarządzania
Przeniesienie na terytorium Polski z terytorium państwa spoza Wspólnoty Europejskiej rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej, jeżeli jej siedziba nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego również jest zmianą umowy spółki. Tak samo przeniesienie siedziby spółki kapitałowej, jeżeli jej rzeczywisty ośrodek zarządzania nie znajduje się na terytorium państwa członkowskiego oznacza zmianę umowy. Czynności te nie muszą przy tym stanowić podwyższenia kapitału zakładowego.
Nie od każdej zmiany umowy spółki zapłacisz podatek
Mimo, iż jak zostało zaprezentowane, zmiana umowy spółki to pojęcie dość obszerne, podatnik powinien pamiętać, że nie każde zdarzenie określane tym mianem wywołuje powstanie obowiązku podatkowego. Opodatkowaniu z tytułu podatku od czynności cywilnoprawnych podlega wyłącznie podwyższenie kapitału zakładowego. Natomiast wkłady powodujące podwyższenie kapitału zapasowego spółki nie są opodatkowane, jak wynika z interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie, o sygnaturze IPPB2/436-463/10-2/MZ.
Elżbieta Węcławik, Tax Care
Iwona Cackowska, księgowa Tax Care
