Na wstępie trzeba wskazać, że zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, za nadpłatę uważa się kwotę:
- nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku;
- podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
- zobowiązania zapłaconego przez płatnika lub inkasenta, jeżeli w decyzji o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej;
- zobowiązania zapłaconego przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono je nienależnie lub w wysokości większej od należnej.
W jakiej formie może nastąpić zwrot nadpłaty podatku?
Zwrot nadpłaty podatku następuje:
- na wskazany rachunek bankowy podatnika, płatnika lub inkasenta obowiązanego do posiadania rachunku bankowego;
- w gotówce, jeżeli podatnik, płatnik lub inkasent nie są obowiązani do posiadania rachunku bankowego, chyba że zażądają zwrotu nadpłaty na rachunek bankowy.
Za dzień zwrotu nadpłaty uważa się dzień:
- obciążenia rachunku bankowego organu podatkowego na podstawie polecenia przelewu;
- nadania przekazu pocztowego;
- wypłacenia kwoty nadpłaty przez organ podatkowy lub postawienia nadpłaty do dyspozycji podatnika w kasie.
Nadpłata, której wysokość nie przekracza kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym, czyli kwoty 8,80 zł – podlega zwrotowi tylko i wyłącznie w kasie. Niestety, w przypadku wyboru zwrotu nadpłaty podatku przekazem pocztowym, trzeba się liczyć z tym, że nadpłata zostanie pomniejszana o koszty jej zwrotu.
Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpływają skargi dotyczące trudności podatników z odbiorem zwrotu nadpłaty podatku. Należy bowiem wskazać, że w wielu przypadkach zarówno osoby starsze, jak i niepełnosprawne nie posiadają rachunku bankowego, ani też nie decydują się na zwrot nadpłaty podatku w formie przekazu pocztowego, ze względu na dodatkowe koszty. W takiej sytuacji, nie pozostaje nic innego, jak udzielić pełnomocnictwa –na przykład członkowi rodziny do odbioru zwrotu w kasie urzędu. Tutaj niestety pojawia się problem, bowiem obowiązujące regulacje Ordynacji podatkowej nie określają procedury udzielania pełnomocnictwa do odbioru zwrotu nadpłaty. W związku z tym, w praktyce pojawiają się rozbieżne stanowiska co do formy, w jakiej podatnik powinien udzielić pełnomocnictwa do odbioru zwrotu nadpłaty.
Zdaniem bowiem niektórych organów, pisma upoważniające do odbioru zwrotu nadpłaty wymagają poświadczenia własnoręczności podpisu. Rzecznik Praw Obywatelskich otrzymała także odmienne stanowisko, wyrażone w piśmie Ministerstwa Finansów, zgodnie z którym niezasadne jest dodatkowe żądanie poświadczenia podpisu na pełnomocnictwie w sprawach nieprocesowych dotyczących odbioru nadpłaty, zważywszy na przepisy Ordynacji podatkowej, które nie wymagają poświadczenia własnoręczności podpisu mocodawcy na pełnomocnictwie procesowym. Zatem, obecnie to czy pełnomocnictwo bez poświadczenia własnoręczności podpisu zostanie przyjęte czy też nie zależy od indywidualnego podejścia danego urzędu. W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się z prośbą o ocenę problemu i zajęcie przez Ministerstwo Finansów stanowiska w tej sprawie – również pod kątem ewentualnych zmian legislacyjnych, uwzględniających szczególną sytuację podatników będących osobami starszymi i niepełnosprawnymi.
Podstawa prawna:
art. 72 – 80 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. 1997 nr 137 poz. 926)
