Spis treści
Czym jest Państwowa Inspekcja Pracy?
Zanim jednak dojdzie do prezentacji głównych założeń autorów projektu nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, warto poświęcić kilka słów samej Państwowej Inspekcji Pracy. Czy wiesz, czym zajmuje się ten organ?
Państwowa Inspekcja Pracy jest organem powołanym do sprawowania nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej na zasadach i w zakresie określonym w ustawie. Jednym z podstawowych zadań Państwowej Inspekcji Pracy jest przeprowadzanie postępowań kontrolnych przez inspektorów pracy, mających na celu ustalenie stanu faktycznego odnośnie do przestrzegania przepisów prawnej ochrony pracy.
Co oznacza obowiązek informowania pracodawcy o planowanej kontroli?
Jeszcze przed omówieniem projektu wypada nadmienić o aktualnie stosowanej procedurze informowania przedsiębiorców o planowanej kontroli. Otóż, zgodnie z aktualnym stanem prawnym, organy kontroli, mające podjąć czynności u danego przedsiębiorcy, zawiadamiają go obowiązkowo o zamiarze wszczęcia kontroli. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli. Jeżeli kontrola nie zostanie wszczęta w terminie 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia, wszczęcie kontroli wymaga ponownego zawiadomienia. Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje sie jednak w przypadku, gdy kontrola ma zostać przeprowadzona na podstawie bezpośrednio stosowanych przepisów powszechnie obowiązującego prawa wspólnotowego albo na podstawie ratyfikowanej umowy międzynarodowej oraz w przypadku, gdy przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia oraz gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego. Zdaniem autorów projektu, pomimo istnienia licznych wyłączeń odstępujących od zasady zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze wszczęcia kontroli, prawa pracowników nadal nie są należycie chronione. Wyłączenia te są przedmiotowo zbyt wąskie i nie obejmują wielu sytuacji, które powinny być przedmiotem wyłączenia, jak też nie obejmują całości postępowań kontrolnych, przeprowadzanych przez organy inspekcji pracy.
Na czym polega negatywny wpływ obowiązku informowania o planowanej kontroli?
Jak wynika z corocznych sprawozdań z działalności Państwowej Inspekcji Pracy, nadal występuje wiele naruszeń praworządności w stosunkach pracy. Także stan bezpieczeństwa pracy – pomimo pewnych symptomów poprawy w postaci corocznie zmniejszającej się liczby wypadków przy pracy i chorób zawodowych – jest nadal niezadowalający. Analiza wniosków i spostrzeżeń organizacji związkowych, organizacji pozarządowych, jak również zakres przedmiotowy porad i skarg kierowanych do organów Państwowej Inspekcji Pracy wskazuje na liczne naruszenia prawa pracy. W ramach przykładu podać można, iż w 2013 r. do Państwowej Inspekcji Pracy zostało zgłoszonych ponad 44,1 tys. skarg i wniosków (w 2012 r. – 44,3 tys. – dane ze sprawozdania Głównego Inspektora Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2012 i 2013 r.). Często skargi i wnioski dotyczą tego samego pracodawcy, który wielokrotnie łamie prawa pracownicze. Podnieść należy przy tym, że ustawowe ograniczenia w wykonywaniu czynności kontrolnych, związane z koniecznością zawiadamiania o zamiarze przeprowadzenia postępowania kontrolnego przez Państwową Inspekcje Pracy, mają istotny wpływ na obniżenie skuteczności działań kontrolnych. Nadmieniono w uzasadnieniu projektu, że dotychczasowa praktyka kontrolno – nadzorcza inspektorów pracy wskazuje, iż uprzednio zapowiadana kontrola w podmiocie kontrolowanym niejednokrotnie uniemożliwia rzetelne ustalenie rzeczywistego stanu faktycznego w zakresie przestrzegania przepisów prawa pracy czy stanu warunków pracy. Projektodawcy słusznie podkreślają, że uprzedzenie o kontroli powoduje, że jej wynik może być zupełnie inny od tego, jaki dałaby kontrola przeprowadzona bez zawiadomienia, co w rzeczywistości może fałszować obraz faktycznego stanu przestrzegania przepisów prawa. Czy, proponowane w zakresie likwidacji obowiązku informowania o planowanej kontroli inspekcji pracy, zmiany – jeżeli wejdą w życie – okażą się wystarczające? Tego nie wiemy, ale na pewno stanowić będą krok w dobrą stronę.
Etap realizacji projektu
Projekt ustawy dnia 5 listopada 2014 r. skierowano do opinii Biura Legislacyjnego Kancelarii Sejmu oraz Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu. Aktualnie trwają dalsze prace nad jego wdrożeniem.
Podstawa prawna
Art. 79 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity: Dz. U. z 2013 r., poz. 672 ze zm.).
Źródło
Powyższy artykuł powstał w oparciu o uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, dostępne w ramach internetowego portalu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej pod adresem www.sejm.gov.pl.
