Spis treści
Zawieranie umowy o pracę
Zawarcie umowy o pracę jest czynnością prawną wystarczającą do nawiązania stosunku pracy. Umowę o pracę zawiera się na okres próbny, na czas nieokreślony albo na czas określony. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
- rodzaj pracy;
- miejsce wykonywania pracy;
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
- wymiar czasu pracy;
- termin rozpoczęcia pracy.
Kodeks pracy wprowadza także wymóg zawierania umowy o pracę w formie pisemnej. Zgodnie z normą art. 29 § 2 KP umowę o pracę zawiera się na piśmie. Należy mimo wszystko pamiętać, że do zawarcia umowy o pracę może dojść również w sposób dorozumiany, a niezachowanie formy pisemnej nie powoduje jej nieważności (zob. wyrok SN z dnia 4 listopada 2009 r., sygn. akt I PK 105/09). W takiej sytuacji jednak pracodawca jest zobowiązany – przed dopuszczeniem pracownika do pracy – potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.
Potwierdzenie podstawowych ustaleń związanych z zawarciem umowy o pracę w formie innej niż pisemna
W skutek zmiany wprowadzonej do Kodeksu pracy, od 1 września 2016 roku pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Dotychczas czynił to najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika. Wówczas wskazywano jednak – nie bezpodstawnie – że regulacja taka umożliwiała pracodawcom bezkarne nielegalne zatrudnianie pracowników. Regulacja ta, nakazująca potwierdzić pracownikowi na piśmie podstawowe ustalenia związane z zawarciem umowy o pracę najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, oznaczała, że pracodawca może wypełnić swój obowiązek do końca pierwszego dnia pracy pracownika. Państwowa Inspekcja Pracy podnosiła natomiast, że w praktyce regulacja ta służyła pracodawcom do nielegalnego zatrudniania pracowników, bowiem w razie kontroli prowadzonej przez inspektora pracy regułą było tłumaczenie przedstawiane przez pracodawców, iż pracownicy nie posiadają jeszcze umów o pracę, ponieważ jest to pierwszy dzień, w którym zostali dopuszczeni do pracy, a pisemne potwierdzenie zostanie dostarczone pracownikom do końca ich dnia pracy, zgodnie z art. 29 § 2 Kodeksu pracy. Praktyka taka była niekorzystna zarówno dla nielegalnie zatrudnianych pracowników, jak i dla pracodawców zatrudniających pracowników legalnie (którzy mają wyższe koszty pracy, a tym samym są mniej konkurencyjni niż nieuczciwi pracodawcy) oraz dla budżetu państwa (ponoszącego straty z tytułu wpływów podatkowych oraz składek ubezpieczeniowych). Z tych też powodów zdecydowano się na dokonanie zmian.
Kiedy pracodawca musi potwierdzić podstawowe ustalenia związane z zawarciem umowy o pracę?
Kodeks pracy, mimo wprowadzenia wymagania zachowania formy pisemnej dla umowy o pracę (art. 29 § 2 KP), dopuszcza również możliwość nawiązania stosunku pracy w inny sposób (np. przez dopuszczenie do pracy). Według obecnego stanu prawnego, jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków. Jak wynika z art. 29 § 1 Kodeksu pracy umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia, wymiar czasu pracy oraz termin rozpoczęcia pracy. Potwierdzenie sporządzone przez pracodawcę w razie niezawarcia umowy o pracę w formie pisemnej, zgodnie z wymaganiem art. 29 § 2 zd. 2 Kodeksu pracy, powinno zawierać wszystkie ww. elementy, a także inne warunki umowy, które zostały wcześniej uzgodnione przez strony.
Uwaga! Z zawartego w art. 29 § 2 zdanie drugie KP sformułowania: "jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdza pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków" można wywieść wniosek, że w przypadku nie potwierdzenia przez pracodawcę na piśmie ustaleń co do rodzaju umowy oraz jej warunków, pracownikowi będzie służyć roszczenie o ustalenie na podstawie art. 189 KPC. Potwierdzenie nie jest przy tym oświadczeniem woli i nie tworzy nowego stanu prawnego. Jest to oświadczenie wiedzy pracodawcy twierdzącego, iż warunki umowy są takie, jak w potwierdzeniu (zob. R. Terlecki, N. Szok, Prawo pracy w praktyce, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2015, s. 31; wyrok SN z dnia 25 lutego 2009 r., sygn. akt II PK 176/08).
Podstawa prawna:
Art. 25, art. 29 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502).
