Spis treści
Czym jest umowa na okres próbny i czy można wskazać w jej treści postanowienie, że po zakończeniu umowa ta staje się umową na czas nieokreślony?
Umowa na okres próbny jest rodzajem umowy o pracę i może ona poprzedzać zarówno umowę o pracę na czas nieokreślony, jak i umowę o pracę na czas określony. W praktyce dopuszcza się również zawarcie w umowie o pracę na okres próbny postanowienia, zgodnie z którym po jej zakończeniu umowa ta staje się umową na czas nieokreślony (zob. R. Terlecki, N. Szok, Prawo pracy w praktyce, wyd. C. H. Beck, Warszawa 2015, s. 36).
Cel zawierania umowy o pracę na okres próbny
Przepisy prawa pracy wskazują cel, w którym pracodawca może zawrzeć z pracownikiem umowę o pracę na okres próbny. Umowę o pracę na okres próbny zawiera się w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i możliwości jego zatrudnienia w celu wykonywania określonego rodzaju pracy. Z powyższego wynika więc, że umowa na okres próbny ma sprawdzać przygotowanie pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju. Cechą charakterystyczną umowy na okres próbny jest jej "usługowy" charakter wobec pozostałych umów. Bezpośrednim celem tej umowy nie jest bowiem osiągnięcie gospodarczego celu zatrudnienia w sposób właściwy dla każdej z umów wymienionych w art. 25 § 1 kodeksu pracy, ale "wypróbowanie" pracownika przed nawiązaniem właściwego zatrudnienia, tzn. sprawdzenie jego przydatności na zajmowanym stanowisku i zapewnienie niekłopotliwego (automatycznego) rozwiązania umowy w razie niepomyślnego wyniku próby. Dlatego umowa na okres próbny, jeżeli strony decydują się na jej zawarcie, z reguły poprzedza umowę innego rodzaju, którą nawiązuje się w razie pomyślnego wyniku próby (zob. wyrok SN z dnia 4 września 2013 r., sygn. akt II PK 358/12). Umowa na okres próbny służy również samemu pracownikowi. Dzięki temu może on dokonać oceny warunków i rodzaju pracy, a w wymiarze praktycznym może on także ocenić adekwatność wysokości ustalonego wynagrodzenia za pracę w stosunku do nałożonych na niego obowiązków i koniecznego nakładu pracy.
Maksymalny czas trwania umowy na okres próbny
Przepisy prawa pracy wskazują wprost maksymalny czas trwania umowy o pracę na okres próbny. Umowa ta może być zawarta na okres nieprzekraczający 3 miesięcy.
Ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem
Co do zasady pracodawca może zatrudnić pracownika na okres próbny tylko raz. Jednakże jest uzasadnione, aby w pewnych przypadkach tego rodzaju umowa mogła być ponownie zawarta z pracownikiem. Dlatego też w Kodeksie pracy wskazano, że ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny z tym samym pracownikiem jest możliwe:
- jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy;
- po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania tego samego rodzaju pracy; w tym przypadku dopuszczalne jest jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny.
Jak wynika z powyższego ponowne zawarcie umowy o pracę na okres próbny jest możliwe, jeżeli pracownik ma być zatrudniony w celu wykonywania innego rodzaju pracy, co jest logiczne z uwagi na cel wskazanej umowy (sprawdzenie kwalifikacji pracownika). Innymi słowy zasadne jest ponowne wypróbowanie pracownika, jeżeli ubiega się on o zatrudnienie do innej pracy. Ponadto ponowne zawarcie umowy na okres próbny jest dopuszczalne, jeżeli pracownik ma być zatrudniony do wykonywania tego samego rodzaju pracy – jednak w takim przypadku po upływie co najmniej 3 lat od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy o pracę. W tych okolicznościach dopuszczalne jest nie więcej niż jednokrotne ponowne zawarcie umowy na okres próbny po co najmniej 3-letniej przerwie w zatrudnieniu u pracodawcy. Takie rozwiązanie jest również uzasadnione celem tej umowy. Skoro pracownik ubiega się o zatrudnienie do takiej samej pracy, jednak po dłuższej przerwie w zatrudnieniu u danego pracodawcy, to słuszne jest umożliwienie pracodawcy ponowne sprawdzenie pracownika, jego kwalifikacji i możliwości jego zatrudnienia do wykonywania pracy określonego rodzaju.
Podstawa prawna:
Art. 25 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U.2014.1502)
