Spis treści
Nadużywanie umów cywilnoprawnych w obrocie podlega kontroli zarówno przez organy państwa jak i przez sądy, a ustalenie, że doszło do naruszenia prawa wiąże się z licznymi konsekwencjami. W przypadku spełnienia ustawowych przesłanek pracodawca jest zobowiązany zawrzeć umowę o pracę- taki obowiązek wynika wprost z przepisów a nie jego dobrej woli. Nagminnie umowy o pracę są zastępowane przez umowy zlecenia czy umowy o dzieło w branżach ochroniarskich czy sprzątających.
Kiedy wykonywaną pracę można uznać za stosunek pracy?
Stosunek pracy jest uregulowany w przepisach prawa pracy i ma swoją ustawową definicję, która wskazuje jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę analizując konkretny przypadek. Należy zbadać czy pracownik zobowiązał się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy. Co istotne, praca ta ma być wykonywana pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy przejdź do formularza »
Jeśli więc pracodawca korzysta z efektów twojej pracy, wydaje ci polecenia, decyduje jak długo masz pracować, kiedy masz urlop lub przerwę w pracy, ponadto kieruje procesem twojej pracy, dostarcza sprzętu niezbędnego do wykonania pracy (np. odzież) – a przy tym wskazuje miejsce w którym masz wykonywać pracę ( najczęściej jest to siedziba pracodawcy), to należy uznać, iż wykonywana praca jest stosunkiem pracy.
Różnice między umową o pracę o umowami cywilnoprawnymi
Stosunek pracy (umowa o pracę) a stosunek cywilnoprawny ( umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa o świadczenie usług) to dwa różne stosunki prawne. Pierwszy ze stosunków uregulowany jest w Kodeksie Pracy, drugi natomiast uregulowany jest przez przepisy Kodeksu Cywilnego.
W stosunku pracy istnieje obowiązek osobistego wykonywania pracy- nie można więc działając samodzielnie powierzyć wykonanie określonej pracy osobie trzeciej np. koledze z pracy, takiego ograniczenia nie ma w przypadku umów cywilnoprawnych.
Jak już wskazano, cechą charakterystyczną stosunku pracy jest podporządkowanie się pracodawcy, które nie występuje w umowie zlecenia czy w umowie o dzieło. W kontrakcie cywilnym sam zdecydujesz jak będzie przebiegać proces pracy, a zleceniodawca może wpływać na jej przebieg jedynie poprzez doprecyzowanie oczekiwanego efektu- wskazówki.
Umowa o pracę, jest umową starannego działania- a więc pracownik zobowiązany jest to wykonywania pracy, bez względu na jej efekt końcowy. Podobnie uregulowane jest zlecenie, gdzie zleceniobiorca zobowiązany jest do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie i do starannego działania, jednakże z uwagi na fakt, iż nie występuje tu element podporządkowania a umowa zlecenia może być także nieodpłatna, a także że przedmiot zlecenia ogranicza się do czynności prawnych a nie do świadczenia pracy- nie można utożsamiać i stosować zamiennie tych umów.
Natomiast w umowie o dzieło, która jest umową rezultatu, liczy się osiągnięty efekt- czyli otrzymanie konkretnego dzieła określonego wcześniej w umowie.
Korzyści związane z umowa o pracę
Pracodawca zobowiązany jest wypłacić pracownikowi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Dla jednych to korzyść dla innych strata. Choć gwarancja stabilnego i pewnego wynagrodzenia jest atutem, to wielu pracowników woli być zatrudnionym na podstawie umowy cywilnej i zyskać większe wynagrodzenie- w zamian za utratę przywilejów pracowniczych wnikających ze stosunku pracy. Zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, pracodawca zobowiązany jest udzielić m.in. płatnego urlopu wypoczynkowego czy przestrzegać norm czasu pracy. Ochronie podlega również trwałość samego zatrudnienia- rozwiązanie umów w większości przypadków możliwe jest dopiero po upływie okresu wypowiedzenia. Kodeks pracy szczegółowo reguluje także pracę kobiet w ciąży, małoletnich czy osób w wieku przedemerytalnym przyznając im szczególna ochronę.
Pracując na umowę o pracę podlegasz obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom społecznym, bez względu na wymiar czasu pracy, posiadanie innego tytułu do ubezpieczeń czy też bez względu na fakt bycia studentem czy prawo do emerytury.
Pomoc Państwowej Inspekcji Pracy
Organami uprawnionym do badania kontroli legalności zatrudnienia na postawie umów cywilnoprawnych oraz prawidłowości nawiązania stosunku pracy są inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy. Inspektorzy często po przeprowadzeniu kontroli i ustaleniu, że w konkretnym przypadku doszło do nadużycia umowy cywilnej kierują się z wystąpieniem do pracodawcy o zastąpienie umów cywilnoprawnych umową o pracę. Większość pracodawców stosuje się do wniosków zawartych w wystąpieniach inspektorów. W przeciwnym wypadku inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy mogą wytaczać na rzecz osób zatrudnionych powództwo o ustalenie istniejącego stosunku pracy lub w przypadku, gdy taki pozew został już wniesiony przez zainteresowanego przystąpić do procesu.
Uwaga!
Jeśli chcesz szybko i poprawnie przygotować Pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy
przejdź do formularza »
Wzór pozwu o ustalenie istnienia stosunku pracy
Pracownik wykonujący pracę na podstawie umów cywilnoprawnych może domagać się sądownie ustalenia istnienia stosunku pracy łączącego go z podmiotem na rzecz którego wykonuje pracę. Jeśli chcesz złożyć pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy musisz pamiętać, że pozew taki składany jest do właściwego miejscowo sądu. W pozwie należy określić strony sporu i wartość przedmiotu sporu. W dalszej części pisma należy wskazać dokładnie żądanie i podać okoliczności uzasadniające twoje roszczenia. Pomocny może okazać się gotowy formularz.
Podstawa prawna:
Kodeks Pracy ( Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141) – art.184, art. 22
Kodeks Cywilny ( Dz. U. 1964 nr 16 poz. 93) – art. 627, art. 734 §1
