Zgodnie z treścią art. 304 § 1 kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o których mowa w art. 207 § 2, osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, a także osobom prowadzącym w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę działalność gospodarczą na własny rachunek. Jak widzimy, obowiązek ten jest wskazany w kodeksie pracy, jednak dotyczy również tych pracodawców, którzy zatrudniają pracowników w oparciu o umowy cywilnoprawne.
Mimo że umowa zlecenia różni się w wielu kwestiach od umowy o pracę, to jednak nakłada na zleceniodawcę obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy. W tym celu pracodawca powinien przeszkolić pracownika oraz skierować go na badania wstępne. Należy mieć na uwadze, że powyższe obowiązki nie mają charakteru bezwzględnego, jednak pracodawca, który ich nie dopełni, naraża na niebezpieczeństwo osoby, które zatrudnia oraz odpowiada za zaniedbanie.
Pamiętaj: Zatrudnienie cywilnoprawne w ramach umowy zlecenia cechuje mniej lub bardziej znaczna swoboda wykonawcy w doborze miejsca i czasu świadczenia usług, co odróżnia tę podstawę zatrudnienia od stosunku pracy. Jeśli miejsce to determinuje podmiot zatrudniający (zleceniodawca), to ma też on obowiązek zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.
Orzecznictwo: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 4 kwietnia 2013 roku (AUa 935/12)
W świetle art. 3 ust. 3 pkt. 7 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu m.in. podczas wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.
Jeżeli w dniu zdarzenia zleceniobiorca miał opłaconą składkę na ubezpieczenie wypadkowe, może on ubiegać się o wypłatę jednorazowego odszkodowania z ZUS. Natomiast pracownik zatrudniony na umowę cywilnoprawną, który został poszkodowany w wypadku przy pracy może domagać się świadczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów prawa cywilnego bezpośrednio od pracodawcy.
Zasadnicze znaczenie mają w takiej sytuacji przepisy określające odpowiedzialność za czyn niedozwolony (art. 415 i nast. k.c.), a ponadto przepis art. 444 § 1 i 2 k.c., według którego w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty.
Należy wiedzieć, że pracownik, który występuje przeciwko pracodawcy z roszczeniem odszkodowawczym z powodu szkody doznanej wskutek niezapewnienia bezpiecznych warunków pracy, nie może w postępowaniu sądowym powołać się jedynie na fakt zaistnienia wypadku przy pracy, stwierdzony protokołem powypadkowym. Musi bowiem wykazać ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego, poniesioną szkodę (zazwyczaj jest to uszczerbek na zdrowiu) oraz związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.
Agnieszka Niewińska
