Jeżeli chodzi o dalsze postępowanie w sprawie dochodzenia roszczeń, to w zależności od podejmowanych czynności oraz przebiegu postępowań jakie toczyć się będą przeciwko różnym osobom oraz samej spółce Amber Gold, mogą być podejmowane różne czynności na gruncie prawa karnego, prawa cywilnego oraz prawa upadłościowego. W przypadku tak wielowątkowej sprawy, gdzie oprócz spółki Amber Gold Sp. z ograniczoną odpowiedzialnością (która zawierała umowy „lokat”), osobami odpowiedzialnymi mogą być członkowie zarządu tej spółki (Marcin P. ma już przedstawione zarzuty w tej sprawie), a także inne osoby, które w różny sposób mogą być odpowiedzialne za dokonanie określonych czynów lub działań. Odpowiedzialność taka może być zarówno osobista jak i rzeczowa.Postaram się przybliżyć ewentualne możliwości działań w tej sprawie. Przy czym niewątpliwie ważnym elementem tych czynności będzie pozyskiwanie informacji o kolejnych czynnościach dokonywanych przez sąd, prokuraturę czy też inne organy (jak np. nadzorca sądowy czy syndyk). Ważne jest aby w odpowiednim czasie podejmować stosowne czynności (np. zgłosić wierzytelność do masy upadłości spółki Amber Gold Sp. z o. o.).
Postępowanie karne
Jeżeli pokrzywdzony w sprawie karnej złożył zawiadomienie o podejrzeniu popełniania przestępstwa, to obecnie powinien aktywnie uczestniczyć w tym postępowaniu. W ramach tego uprawnienia przysługuje każdej osobie pokrzywdzonej wiele uprawnień, które dają możliwość czuwania nad przebiegiem postępowania. W szczególności, za zgodą prowadzącego postępowanie pokrzywdzony, może w toku tego postępowania przeglądać akta i sporządzać z nich odpisy (w dokumentach takich znajdować się mogą informację o składnikach majątku spółki czy też podejrzanych, które mogą być wykorzystane do składania wniosków o zabezpieczenie roszczeń, powództw pauliańskich), a także złożyć zażalenie na odmowę udostępnienia akt (art. 156 § 1 i 5 k.p.k, art. 159 k.p.k.).
Pokrzywdzony nie musi uczestniczyć w tym postępowaniu osobiście, gdyż może zostać ustanowiony pełnomocnik (adwokat lub radcy prawny), który będzie działał w jego imieniu i będzie nadzorować prowadzone postępowanie, a co ważne także uczestniczyć w czynnościach procesowych (art. 87 § 1 k.p.k.). Pełnomocnik taki może zostać ustanowiony z wyboru, ale pokrzywdzony może złożyć także do prokuratora (w postępowaniu przygotowawczym) lub do sądu (w postępowaniu sądowym) wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu (art. 87 § 1 i 88 k.p.k), jeżeli wykaże, że warunki materialne nie pozwalają mu na poniesienie kosztów związanych z pełnomocnictwem bez uszczerbku dla siebie i rodziny.
Oprócz spraw związanych z nadzorem nad postępowaniem, pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego złożyć oświadczenie, że chce działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego (wniosek taki składa się po wniesieniu aktu oskarżenia przez prokuratora) lub powoda cywilnego. W takim wypadku jeżeli będzie działać w charakterze strony, ma prawo składać wnioski dowodowe, zadawać pytania przesłuchiwanym osobom a nawet złożyć apelację od wyroku.
Pokrzywdzony w sprawie karnej ma przede wszystkim możliwość złożenia wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody, o którym mowa w art. 46 § 1 k.k. Zgodnie z tym przepisem Sąd w razie skazania może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części. Wniosek o naprawienie szkody można złożyć, do zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej (art. 49a k.p.k.).
W postępowaniu karnym istotne jest aby ustalić nie tylko sprawcę przestępstwa, jego majątek ale także dokonać ustalenia innych osób odpowiedzialnych za np. pomocnictwo przy oszustwie oraz osób, na które zostało przeniesione mienie pochodzące z przestępstwa. Odpowiedzialność na równi ze sprawcą mogą ponosić zgodnie z przepisem art. 18 ust. 3 k.k. także pomocnicy, którzy swoim zachowaniem ułatwili mu popełnienie przestępstwa. W stosunku do tych osób, w razie skazania można także wnosić o orzeczenie przez Sąd obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Również możliwe jest orzekanie przepadku korzyści w przypadku gdy sprawca przeniósł na osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym, mienie stanowiące korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa.
Postępowanie upadłościowe
Obecnie zgłoszony jest wobec spółki Amber Gold Sp. z o. o. wniosek o ogłoszenie jej upadłości likwidacyjnej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku Prawo upadłościowe i naprawcze. Jeżeli Sąd wyda w tym zakresie stosowne postanowienie, należy dokonać zgłoszenia wierzytelności do sędziego-komisarza w terminie oznaczonym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości dłużnika. Termin ten, jak również dane osoby sędziego-komisarza i właściwy sąd upadłościowy znajdują się w treści obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości, które jest zawsze publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Termin ten wynosi od jednego do trzech miesięcy od obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości. Zgłoszenie wierzytelności po tym terminie może się wiązać z obciążeniem spóźnionego wierzyciela kosztami, jakie opóźnienie zgłoszenia wierzytelności może spowodować (np. na pokrycie kosztów pracy syndyka i powstania wydatków związanych z przygotowaniem uzupełniającej listy wierzytelności).
Skarga pauliańska
Zgodnie z art. 527 § 1 k.c. gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Przepis ten daje możliwość dochodzenia roszczenia od osoby trzeciej, na którą dłużnik przeniósł określone składniki swojego majątku. Stanowi on podstawę do wytoczenia tzw. powództwa paulińskiego, które chroni wierzyciela. Wierzyciel może żądać (w drodze powództwa o ukształtowanie stosunku prawnego), by taka czynność prawna została uznana w stosunku do niego za bezskuteczną i by w konsekwencji mógł on poszukiwać zaspokojenia na tym, co skutkiem owej czynności wyszło z majątku dłużnika lub do niego nie weszło.
Sprawy dochodzone w powództwie paulińskim są sprawami dość trudnymi dla wierzyciela, gdyż dość trudno jest udowodnić wszelkie przesłanki, dla których wierzyciel może żądać uznania umowy za bezskuteczną. Oczywiście zgodnie z treścią art. 533 k.c. osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli, może zwolnić się od zadośćuczynienia roszczeniu wierzyciela żądającego uznania czynności za bezskuteczną, jeżeli zaspokoi tego wierzyciela albo wskaże mu wystarczające do jego zaspokojenia mienie dłużnika.
Reasumując, w obecnym stanie wszczętych postępowań przeciwko Amber Gold, moim zdaniem każda osoba pokrzywdzona powinna złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa oraz aktywnie uczestniczyć w postępowaniu karnym, tj. uzyskiwać niezbędne informacje o zabezpieczonym majątku u podejrzanych i innych osób. Należy także złożyć wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienie szkody w przypadku skazania.
Istotne jest także aby śledzić informacje o postępowaniu upadłościowym Amber Gold Sp. z o. o., a gdy Sąd ogłosi upadłość likwidacyjną dokonać zgłoszenia wierzytelność do masy upadłości. W toku dalszych czynności i ustaleń, mogą pojawić się stosownie do okoliczności możliwości dokonywania dalszych działań np. skierowania powództwa paulaińskiego.
W mojej ocenie każda osoba pokrzywdzona przez Amber Gold winna zlecić prowadzenie jej sprawy przeciwko Amber Gold i innym, kancelarii prawnej tj. adwokatowi lub radcy prawnemu specjalizującemu się w tego rodzaju postępowaniach.
W mojej ocenie na tą chwilę nie ma sensu składać wniosku o zabezpieczenie roszczenia (majątek jest zabezpieczony przez nadzorcę sądowego oraz prokuraturę), ani pozwu w postępowaniu cywilnym (jest wniosek o ogłoszenie upadłości, a tym samym wszelkie postępowania przeciwko spółce będą umorzone w razie ogłoszenia upadłości, a w stosunku do Pana Marcina P. toczy się sprawa karna, w której korzystniej jest wystąpić z powództwem adhezyjnym lub z obowiązkiem naprawienia szkody).
Jarosław Olejarz
Radca prawny
