Zgodnie z treścią §5 ust. 1 w/w aktu prawnego, organ postępowania zapewnia w czasie badania oraz wykonywania czynności asystę, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia badania lub wykonania czynności, gdy zachodzi potrzeba zastosowania wobec osoby przymusu bezpośredniego, albo na wniosek przeprowadzającego badanie lub wykonującego czynności. Powyższa regulacja nie obowiązuje jednak na chwilę obecną.
W wyroku z dnia 5 marca 2013 r. (sygn. akt U 2/11) TK orzekł, iż przepis ten jest niezgodny z art. 74 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego oraz art. 92 ust. 1, art. 41 ust. 1 i art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, choć z drugiej strony nie jest niezgodny z art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Trybunał podzielając stanowisko Rzecznika Praw Obywatelskich, będącego w toczącej się sprawie wnioskodawcą, orzekł, że przedmiotowe rozporządzenie wprowadzając możliwość stosowania przymusu bezpośredniego podczas badań i czynności, o których mowa w art. 74 KPK, uzupełnia ten kodeks, tracąc charakter wykonawczy i zrywając więź między rozporządzeniem a ustawą. Zakwestionowane przepisy rozporządzenia wykraczają bowiem poza ramy upoważnienia ustawowego, normując materię nieuregulowaną w ustawie. W konsekwencji są one niezgodne z art. 74 § 4 KPK oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji. Brak w KPK postanowień co do zasady i trybu stosowania przymusu bezpośredniego podczas badań i czynności, o których mowa w art. 74 KPK oraz co do dopuszczalnych środków takiego przymusu, sprawia, iż kontrola konstytucyjności kwestionowanych przepisów rozporządzenia musi być rygorystyczna. Zważywszy na to, Trybunał stwierdził, że kwestionowane przepisy wprowadzają ograniczenie nietykalności osobistej i wolności osobistej, ingerując w sferę zastrzeżoną wyłącznie dla ustawy, o czym ustawodawca przesądza w art. 41 ust. 1 Konstytucji.
W kwestii zgodności § 5 ust. 1 rozporządzenia z art. 47 Konstytucji Trybunał rozstrzygnął, że prawo do prywatności wymaga również poszanowania godności ludzkiej oskarżonego lub osoby podejrzanej w trakcie zbierania dowodów biologicznych, które są czynnościami stanowiącymi ingerencję w integralność organizmu człowieka. Trybunał podkreślił, że instytucja asysty przewidziana w zakwestionowanym przepisie rozporządzenia stanowi ograniczenie prawa do prywatności, a ponieważ ograniczenie to zostało wprowadzone aktem podustawowym, to § 5 ust. 1 rozporządzenia jest niezgodny z art. 47 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Trybunał podzielając stanowisko Ministra Sprawiedliwości orzekł, że art. 22 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta jest nieadekwatnym wzorcem kontroli wobec § 5 ust. 1 rozporządzenia, wskazując, że badania przeprowadzone na podstawie art. 74 § 2 i 3 KPK nie są wykonywane dla zachowania, ratowania, przywracania i poprawy zdrowia. Co więcej, ustawa o prawach pacjenta oraz ustawa o działalności leczniczej zakładają jednak pewną aktywną rolę pacjenta, a w przypadku oskarżonego lub osoby podejrzanej – poddanej wbrew jej woli przymusowi bezpośredniemu w celu uzyskania dowodów w postępowaniu karnym – nie sposób dopatrywać się takiej aktywności.
