Uchwalona ustawa wprowadza kilka istotnych zmian w zakresie obowiązków związanych z kredytami konsumenckimi. Jak już wskazano do najważniejszych zmian należą te związane z koniecznością badania zdolności kredytowej przez wszystkich kredytodawców. Obecnie każdy kredytodawca udzielając kredytu konsumenckiego będzie miał obowiązek zbadać zdolność kredytową, a gdy konsument nie będzie jej posiadać – nie może takiego kredytu konsumentowi udzielić. W tym celu wszyscy kredytodawcy będą mieć dostęp do danych stanowiących tajemnicę bankową, a nie tylko jak dotychczas do ograniczonych informacji o konsumentach, którzy nie regulowali swoich zobowiązań. Kolejnym elementem wprowadzonym przez ustawę jest możliwość publikowania przez KNF ostrzeżeń publicznych.
Publikacja ostrzeżeń przez KNF
Przepisy przedmiotowej ustawy dokonują zmiany w zakresie przepisów ustawy z dnia 21 lipca 2006 roku o nadzorze nad rynkiem finansowym, która obecnie przyznaje Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) prawo do publikowania w radiu i telewizji a także w innych środkach masowego przekazu przez KNF komunikatów i ostrzeżeń publicznych. Komunikaty te mogą dotyczyć informacji o złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia określonego przestępstwa (chodzi głównie o przestępstwa w zakresie funkcjonowania rynku finansowego, jego zagrożeń oraz podmiotów na nim funkcjonujących w celu ochrony uzasadnionych interesów uczestników rynku finansowego). Komunikaty nie mogą zawierać danych osobowych ale mogą zawierać firmę podmiotu, w stosunku do którego złożono zawiadomienie (w tym także firmę osoby fizycznej). Informacje i ostrzeżenia KNF może publikować na stronie internetowej KNF. W razie odmowy wszczęcia postępowania lub jego umorzenia KNF będzie takie informacje także publikował. Wprowadzenie tych przepisów ma uregulować dotychczasową praktykę publikowania przez KNF ostrzeżeń na stronach internetowych oraz wprowadzić postawę prawną do dokonywania takich publikacji.
Konieczność dokonywania oceny zdolności kredytowej
Wprowadzone zmiany mają na celu zlikwidowanie rozbieżności w terminologii używanej w ustawie o kredycie konsumenckim oraz w ustawie Prawo bankowe, a także uzupełnienie luki prawnej, która ma wprowadzić obowiązek badania zdolności kredytowej potencjalnych klientów konsumentów dla wszystkich kredytodawców. Dotychczasowa ocena ryzyka kredytowego wprowadzona w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim wymagała dokonywanie badania zdolności do spłaty kredytu, ale bez jednoczesnego uzależnienia podjęcia decyzji kredytowej od jej wyniku. Obecnie kredytodawca ma obowiązek badania „zdolności kredytowej” oznaczający jednocześnie publicznoprawny zakaz udzielania kredytów osobom nieposiadającym zdolności kredytowej. Konstrukcja taka ma w zamiarze ustawodawcy „ochronić” konsumenta przed nadmiernym zadłużaniem się.
Dostęp do informacji stanowiących tajemnicę bankową
Wprowadzenie obowiązku dokonywania oceny zdolności kredytowej ma umożliwić zmiana przepisów Prawa bankowego oraz ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych, która rozszerza katalog podmiotów, którym banki mają obowiązek udostępnić informacje stanowiące tajemnicę bankową w zakresie niezbędnym do oceny zdolności kredytowej konsumenta, na innych kredytodawców.
Sankcja za brak dokonania oceny zdolności kredytowej
Ustawa wprowadza do kodeksu wykroczeń penalizację czynu zabronionego w zakresie nie dopełnienia obowiązku oceny zdolności kredytowej. Dotychczasowe brzmienie tego przepisu dotyczyło obowiązku oceny ryzyka kredytowego. Obecnie kredytodawca, który nie dopełni tego obowiązku podlegać będzie karze za wykroczenie.
Oprocentowanie kredytu liczone od kwoty wypłaconej
Zmianie ulega definicja w ustawie o kredycie konsumenckim, w zakresie stopy oprocentowania kredytu. Zgodnie z nowelizacją stopa oprocentowania kredytu to stopa oprocentowania wyrażona jako stałe lub zmienne oprocentowanie stosowane do wypłaconej kwoty na podstawie umowy o kredyt w stosunku rocznym. W tym zakresie ustawodawca określił precyzyjnie, że oprocentowanie kredytu może odnosić się jedynie do kwoty wypłaconej. Kredytodawca nie będzie zatem mógł doliczać do kwoty kredytu konsumenckiego opłat i prowizji, od których naliczałby odsetki.
Ustawa wejdzie w życie po upływie 30 dni od jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Obecnie ustawa jest przed uchwaleniem przez Senat, który następnie prześlę ją do Prezydenta do podpisu.
Jarosław Olejarz
Radca prawny
