Nowy model szkolnictwa wyższego
Nowe przepisy zwiększą autonomie programową szkół wyższych. Likwidacji ulegną sztywne, centralne standardy nauczania, a uczelnie zyskają swobodę w tworzeniu nowych autorskich kierunków studiów. Programy będą tworzone przy wsparciu autorytetów naukowych, pracodawców i ekspertów w dziedzinie gospodarki. Nowe mechanizmy wprowadzane są na podstawie funkcjonujących w Europie tzw. Ram Kwalifikacji. Dzięki Krajowym Ramom Kwalifikacji (KRK) dyplomy polskich uczelni będą mogły być porównywane z dyplomami z innych krajów europejskich.
Krajowe Naukowe Ośrodki Wiodące
Reforma zakłada wyłanianie Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących (KNOW). Będą to najlepsze uczelnie publiczne i niepubliczne. KNOW-y będą wybierane na drodze konkursów w poszczególnych obszarach wiedzy. Wyboru dokonają niezależne komisje z udziałem międzynarodowych ekspertów. KNOW-y będą finansowane przez pięć lat, z możliwością wydłużenie tego okresu o dalsze pięć lat.
Kariera naukowa
Dzięki reformie szkolnictwa wyższego uproszczona zostanie ścieżka kariery naukowej. Od października 2011 roku skrócony zostanie czas uzyskania habilitacji z 11 do 4 miesięcy. Nie będzie kolokwium i wykładu habilitacyjnego. Większy nacisk położony będzie na realne osiągnięcia naukowe habilitanta. Ponadto, wprowadzony zostanie obowiązek konkursu na studia doktoranckie. Warunkiem otwarcia przewodu doktorskiego będzie co najmniej jedna publikacja w czasopiśmie naukowym o zasięgu krajowym lub w recenzowanym sprawozdaniu z międzynarodowej konferencji naukowej. Doktoranci otrzymają większe wsparcie finansowe, a najlepsi z nich – dodatkowe stypendium.
Zmiany w prawie dotyczą także wprowadzenia procedur konkursowych na wszystkie stanowiska w uczelniach i większe otwarcie na naukowców z zagranicy. Wybitny uczony ze stopniem doktora i z istotnym dorobkiem naukowym zagranicą będzie mógł uzyskać w Polsce uprawnienia doktora habilitowanego. Zlikwidowane zostanie stanowisko docenta, a na stanowisku adiunkta i asystenta pracownik będzie mógł być zatrudniony maksymalnie przez osiem lat. Jeśli w tym czasie nie uzyska wyższego stopnia naukowego a tym samym możliwości awansu, to czeka go degradacja. Ograniczeniu ulegnie również wieloetatowość. Dodatkowy etat będzie możliwy jedynie po uzyskaniu zgody rektora. Nauczyciele akademiccy będą także obligatoryjnie poddawani ocenie działalności naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej. Ocena będzie dokonywana nie rzadziej niż co 2 lata, a profesorów – raz na 4 lata. Druga negatywna ocena będzie obligować rektora do rozwiązania stosunku pracy z ocenionym nauczycielem.
Dodatkowe opłaty na studiach
Przepisy reformujące szkolnictwo wyższe zniosą dodatkowe opłaty pobierane przez uczelnie państwowe i niepubliczne oraz powstanie katalog bezpłatnych gwarantowanych usług dla studentów. Darmowe będą egzaminy – również poprawkowe i komisyjne, egzamin dyplomowy, a także złożenie i ocena pracy dyplomowej oraz wydanie suplementu do dyplomu.
Bezpłatny drugi kierunek studiów dla najzdolniejszych studentów
Na dwóch darmowych kierunkach jednocześnie będą mogli studiować tylko i wyłącznie najlepsi studenci. Studiowanie na dwóch kierunkach, przez osoby nie zawsze do tego przygotowane, blokuje miejsce dla innych, którzy są zmuszeni uczyć się na studiach płatnych.
