Nowelizujące przepisy zaostrzają odpowiedzialność za bezprawne pozbawienie wolności, które łączy się ze szczególnym udręczeniem. Aktualnie przewidziana sankcja za to przestępstwo jest identyczna jak sankcja za szereg przestępstw o znacznie niższej szkodliwości społecznej, jak np. kradzież z włamaniem. Nie może natomiast ulegać wątpliwości, że pozbawienie wolności – nawet krótkotrwałe, jeżeli wiązało się ze szczególnym udręczeniem, jest źródłem niebywałych cierpień osoby pozbawionej wolności, która zdana na łaskę porywaczy może wyobrażać sobie jak najgorszy rozwój wydarzeń. Pozbawienie wolności wiąże się także z udręką psychiczną osób najbliższych dla porwanego, a także całej społeczności zaangażowanej w poszukiwania takich osób. Z tych względów, aktualnie obowiązująca sankcja karna jest nieadekwatna do stopnia szkodliwości społecznej czynu i musi zostać podwyższona. Jednocześnie, ze względu na to, że długotrwałe pozbawienie wolności może także dotyczyć sytuacji rodzinnych, a zwłaszcza przetrzymywanie dzieci przez rodziców pozbawionych praw rodzicielskich, projektodawcy za niewłaściwe uznali zaostrzenie sankcji wyłącznie ze względu na upływ czasu. Dlatego też, projektowany art. 189 § 2 nie zmienia sankcji karnej za pozbawienie wolności trwające dłużej niż 7 dni. Natomiast projektowany art. 189 § 3 wprowadza typ kwalifikowany pozbawienia wolności, cechujący się szczególnym udręczeniem, niezależnie od tego czy czas trwania pozbawienia wolności wynosił krócej czy dłużej niż 7 dni. Typ kwalifikowany ze względu na szczególne udręczenie stanie się zbrodnią zagrożoną karą od 3 do 15 lat pozbawienia wolności.
Zważywszy na konieczność ochrony jednego z podstawowych dóbr człowieka, jakim jest wolność oraz ze względu na fakt, że pozbawienie człowieka wolności, zwłaszcza długotrwałe, wiąże się z ryzykiem popełnienia na jego szkodę dalszych przestępstw, a nawet śmierci, konieczne jest rozszerzenie katalogu przestępstw co do których istnieje prawny obowiązek zawiadamiania organów ścigania także o przestępstwo określone w art. 189. W aktualnym stanie prawnym, obowiązek zawiadomienia istnieje jeżeli pokrzywdzony został pozbawiony wolności celem zmuszenia innego podmiotu do określonego zachowania, natomiast brak takiego obowiązku jeżeli pozbawienie wolności ma służyć innemu celowi. Tym samym, nie istnieje prawny obowiązek zawiadomienia organów ścigania, jeżeli osoba pozbawiona wolności jest dręczona czy wykorzystywana seksualnie, a porywacz nie wysuwa żadnych żądań w stosunku do osób trzecich. Ze względu na fakt, że świadek takiego zdarzenia nie koniecznie może posiadać wiedzę o tym jak długo trwa pozbawienie wolności danego pokrzywdzonego, za zasadne należy uznać wprowadzenie obowiązku informowania zarówno o pozbawieniu wolności w typie podstawowym (art. 189 § 1 k.k.), jak i kwalifikowanym znamieniem czasu lub szczególnego udręczenie (art. 189 § 2 k.k.). Wprowadzenie obowiązku denuncjacji może przyczynić się do tego, że organy ścigania posiadając odpowiednie informacje, będą w stanie uwolnić osobę pozbawioną wolności zanim dojdzie do popełnienia kolejnych przestępstw na jej szkodę.
Projekt dokonuje również przekwalifikowania określonego w art. 252 § 1 k.k. przestępstwa wzięcia zakładnika z kategorii występków do kategorii zbrodni. Za zmianą zagrożenia przemawia ciężar tego czynu, stanowiącego jedną z najgroźniejszych postaci działania terrorystycznego. W miejsce typu kwalifikowanego przez następstwo projekt przewiduje nowy typ kwalifikowany przez okoliczność charakteryzującą działanie sprawcy, penalizowany jako ciężka zbrodnia zagrożona karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 5 lat. W zakresie przepisu § 4, zawierającego klauzulę niekaralności dotyczącą sprawcy, który odstąpił od zamiaru wymuszenia i zwolnił zakładnika, wprowadza się natomiast wymóg dobrowolności. Prawo karne powinno stwarzać zachęty dla uwalniania zakładników, nawet jeżeli uwolnienie to nastąpiło niedobrowolnie. W takiej sytuacji, właściwe jest wprowadzenie instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, a nawet możliwości odstąpienia od jej wymierzenia wobec takich sprawców. Klauzulę taką wprowadza nowy przepis § 5, wprowadzający obligatoryjną podstawę nadzwyczajnego złagodzenia kary, oraz fakultatywną podstawę odstąpienia od jej wymierzenia, w stosunku do sprawcy przestępstwa określonego w § 1 art. 252 k.k., który zwolnił zakładnika, a także sprawcy czynu określonego w § 2, jeżeli zwolnił zakładnika dokonując tego dobrowolnie.
W związku z tym, że zgodnie z projektem wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika staje się zbrodnią, należało wykreślić z katalogu ujętego w art. 25 § 1 pkt. 2) k.p.k. art. 252 k.k. jako występek należący do właściwości sądu okręgowego, gdyż po zmianach, przestępstwo to – jako zbrodnia – należeć będzie do właściwości sądu okręgowego na podstawie art. 25 § 1 pkt 1). Ponadto ze względu na to, że projekt przewiduje zmianę właściwości sądu w odniesieniu do rozpoznawania przestępstw określonych w projektowanym art. 189 § 3 oraz 252 k.k. należało wprowadzić odpowiedni przepis przejściowy, tak aby sprawy już się toczące mogły toczyć się w tym samym sądzie w dalszym ciągu.
