Niezgodne z prawem zwolnienie z pracy
Warto wiedzieć, że niezgodne z prawem zwolnienie z pracy może nastąpić w przypadku niezachowania przez pracodawcę odpowiednich terminów oraz formy wypowiedzenia. Ma to miejsce także wówczas, gdy nastąpiło naruszenie przepisów dotyczących pracowników objętych szczególną ochroną przed wypowiedzeniem, tj. pracowników, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, pracownic w okresie ciąży lub pracowników korzystających z urlopu macierzyńskiego. Niezgodne z prawem zwolnienie występuje także w sytuacji nieprawidłowego poinformowanie pracownika o przysługujących mu środkach prawnych w przypadku wypowiedzenia. Taka sytuacja może mieć miejsce także jeżeli nastąpiło niezgodne z prawem rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia.
Bezzasadne zwolnienie z pracy
Z kolei nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia lub nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę występuje w przypadku, gdy wypowiedzenie umowy o pracę bądź jej rozwiązanie bez wypowiedzenia spełnia wymogi formalne przepisane prawem i zawiera przyczynę zwolnienia pracownika, ale przyczyna ta jest bezzasadna. Warto bowiem wiedzieć, że w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Dlatego też zasadność zwolnienia pracownika bada się tylko przy tego rodzaju rozwiązaniach umowy o pracę. Przyczyna ta musi istnieć w chwili rozwiązywania umowy za wypowiedzeniem, czy rozwiązywania jej bez wypowiedzenia. Dodatkowo pracodawca ma obowiązek wskazać przyczynę zwolnienia pracownika w piśmie o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę i podać ją organizacji związkowej (jeżeli działa ona u pracodawcy i reprezentuje interesy pracownika). Ponadto przyczyna ta musi być konkretna i rzeczywista. Wszelkie odstępstwa od tej reguły mogą stanowić o bezzasadności zwolnienia pracownika z pracy. Należy pamiętać, że jeżeli pracownik odwoła się do sądu pracy wówczas zasadność rozwiązania umowy za wypowiedzeniem, czy rozwiązania jej bez wypowiedzenia ocenia właśnie sąd.
Bezzasadne wypowiedzenie umowy na czas nieokreślony
W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nie określony było nieuzasadnione pracownik ma prawo wnieść pozew do sądu pracy domagając się uznania wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach, w przypadku, gdy umowa uległa już rozwiązaniu albo też odszkodowania. Należy pamiętać, że wybór odpowiedniego żądania pozostawiony jest do wyboru pracownika, który może w toku postępowania sądowego zmienić swoje roszczenie. Po rozpoznaniu całokształtu okoliczności sprawy, sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika odnośnie uznania wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe. W takim przypadku zasądzane jest odszkodowanie. Zasady tej nie stosuje się jednak w odniesieniu do pracownika, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeśli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku, pracownicy w ciąży lub korzystającej z urlopu macierzyńskiego oraz pracownika korzystającego ze szczególnej ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów szczególnych. Sąd może nie uwzględnić żądań także tych osób ale tylko w sytuacji, gdy przywrócenie do pracy jest niemożliwe z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracownik, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy ma prawo do wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące. Jeżeli okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące wówczas należy się płaca nie więcej niż za 1 miesiąc. W sytuacji, gdy umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy. Dotyczy to również pracownika-ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego oraz pracownika korzystającego ze szczególnej ochrony stosunku pracy na podstawie przepisów szczególnych. W sytuacji, gdy pracownik wybrał odszkodowanie przysługuje ono w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Bezzasadne rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia
Warto przypomnieć, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem oraz zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku. Pracownik może więc bronić się przed zwolnieniem udowadniając, iż przyczyna rozwiązania umowy podana przez pracodawcę jest bezzasadna, nie istnieje lub nie jest konkretna. Co istotne, rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni. Należy również pamiętać, że pracodawca może również rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa dłużej niż 3 miesiące w przypadku, gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy. Pracodawca może również zwolnić pracownika w sytuacji, gdy niezdolność pracownika do pracy trwa dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia może także nastąpić w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione powyżej, trwającej dłużej niż miesiąc. Co ważne, takiego zwolnienia z pracy nie można zastosować w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem – w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną – w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku. Dodatkowo nie może to nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności. Pracownikowi, z którym bezzasadnie rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie. Jeżeli pracownik został przywrócony do pracy, wówczas należy mu się pensja za czas pozostawania bez pracy, jednak nie więcej niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc. I w takim przypadku pracownicy podlegający szczególnej ochronie mają prawo do wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez zatrudnienia. Z kolei odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Pozew do sądu pracy
Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę należy wnieść się do sądu pracy w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma o wypowiedzeniu. Z kolei żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w terminie 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wybór sądu właściwego dla tego typu roszczeń należy do pracownika. Może więc on wnieść pismo do sądu, w którego okręgu znajduje się siedziba pracodawcy albo sądu, w którego okręgu znajduje się zakład pracy lub też, w którego okręgu praca była lub miała być wykonywana. W zależności od rodzaju umowy i trybu wypowiedzenia w powództwie pracownik może domagać się albo uznania zwolnienia za bezskuteczne, przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach lub też zapłaty odszkodowania. Warto wiedzieć, że w sprawach z zakresu prawa pracy, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 50.000,-zł, pracownik jest zwolniony od opłat. Jeżeli przekroczy ona tę kwotę, wówczas konieczne jest uiszczenie opłaty w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu.
