Spis treści
Problem, o którym Pani wspomniała, wydaje się bardzo aktualny. W tym kontekście warto poruszyć nagłośnioną ostatnio w mediach sprawę pacjentki, która w 2014 r. wskutek błędu przy zabiegu zapłodnienia in vitro, przeprowadzonego w jednym ze szpitali, urodziła „nie swoje” dziecko. Z ujawnionych informacji wynika, że nasienie męża pacjentki zostało błędnie połączone z komórką innej kobiety. Co istotne – dziecko urodziło się z licznymi wadami genetycznymi i w ciężkim stanie przebywa w szpitalu. W wyniku błędu organizacyjnego ucierpiało dziecko, jego rodzice, ale także kobieta, której komórkę jajową nieprawidłowo wykorzystano do zapłodnienia bez jej zgody oraz mąż tej kobiety. W wyniku jednego zdarzenia ucierpiało bezpośrednio aż pięć osób i każdy z poszkodowanych ma prawo żądać stosownego odszkodowania oraz zadośćuczynienia od sprawcy szkody.
In vitro – ratunek czy zagrożenie?
W przypadku dziecka naruszone zostało przede wszystkim życie i zdrowie – w wyniku błędu medycznego urodziło się obarczone chorobami genetycznymi. W tej kwestii rodzicom małoletniego (działającym w jego imieniu jako przedstawiciele prawni) przysługuje roszczenie zgłaszane na podstawie art. 444 k.c. o odszkodowanie i zwrot wszelkich wynikłych z tego zdarzenia kosztów (leczenia, lepszego odżywiania, dostosowania mieszkania, transportu rodziny do szpitala etc.), rentę, ale także zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę (ból i cierpienie) w trybie art. 445 k.c.
Rodzicom dziecka również przysługuje roszczenie o odszkodowanie – zwrot wszelkich kosztów związanych z leczeniem niepłodności i zapłodnieniem in vitro (m.in. konsultacji lekarskich, transportu, zakwaterowania, specjalnej diety) oraz zadośćuczynienie za krzywdę, którą ponieśli w związku z tym, że ich upragnione, długo wyczekiwane dziecko pochodzi z „pomieszanego” materiału genetycznego.
Matka (nie) swojego dziecka
W szczególnej sytuacji znajduje się kobieta, która urodziła dziecko, ponieważ w czasie ciąży stworzyła z nim wyjątkowy związek emocjonalny, natomiast po porodzie przeżyła ogromną traumę wynikającą z informacji o wadach genetycznych, ciężkiej chorobie dziecka oraz niezgodności materiału genetycznego. Nie można zapomnieć również o kobiecie, która, przekazując swoje komórki jajowe, oczekiwała na skuteczne zapłodnienie i własną ciążę. Nie chciała przekazywać swojego materiału genetycznego innej pacjentce (nie wyrażała na to zgody). Również jej partner, który uczestniczył w procesie leczenia niepłodności, wiązał ogromne nadzieje ze skutecznym zapłodnieniem swojej partnerki małżonki.
Więź rodziców z dzieckiem podlega ochronie
Katalog dóbr osobistych ma charakter otwarty i praktyka życia codziennego nieustannie wykształca nowe ich kategorie. Należy tu zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 23 września 2005 r., zgodnie z którym szczególna więź rodziców z dzieckiem zasługuje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie prawnej przewidzianej w art. 24 § 1 k.c.
Pamiętaj: Przedstawione w art. 111 KP i art. 23 KC wyliczenie dóbr osobistych ma jedynie charakter przykładowy. Praktyka życia codziennego stale wykształca nowe kategorie dóbr osobistych, co znajduje uznanie w orzecznictwie.
Orzecznictwo: Wyrok Sądu Najwyższego z 9 lipca 2009 r.
Pamiętaj: Szczególna więź rodziców z dzieckiem, przysługująca zarówno dziecku, jak i rodzicom w prawidłowo funkcjonującej rodzinie, zasługuje na status dobra osobistego, podlegającego ochronie prawnej przewidzianej w art. 24 § 1 k.c.
Orzecznictwo: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 23 września 2005 r.
