Potrzebę powołania w Polsce i Rosji ośrodków wspierania i stymulowania wzajemnego dialogu w obszarze historii, kultury i dziedzictwa narodowego zarekomendowała premierom Donaldowi Tuskowi i Władimirowi Putinowi Polsko-Rosyjska Grupa do Spraw Trudnych. Obydwaj premierzy przyjęli tę rekomendację we wrześniu 2009 r., a następnie 7 kwietnia 2010 r. w Smoleńsku podjęli wspólną decyzję o utworzeniu tych instytucji i powierzeniu inicjatyw założycielskich ministrom kultury. Strona polska i rosyjska ustaliły, że aby obydwie instytucje miały odpowiednią rangę muszą działać na podobnych zasadach. Dlatego też Centrum w Polsce i Rosji ma mieć osobowość prawną, wyznaczony jednakowy zestaw zadań oraz własny zbliżony budżet, który w początkowym okresie działania ma wynosić równowartość 1 mln euro.
W ramach uzgodnień polsko-rosyjskich zdecydowano, że obydwie instytucje będą działać na rzecz pogłębiania wzajemnych stosunków między Polską i Rosją w dziedzinie historii, kultury i dziedzictwa narodowego. Powinny też przyczynić się do większego zbliżenia obydwu narodów oraz ochrony pamięci o losach Polaków w Rosji i Rosjan w Polsce. Każda z nich powinna działać na rzecz ułatwiania prowadzenia badań archiwalnych w obydwu państwach, przeciwdziałać fałszowaniu historii i niesprawiedliwym stereotypom. Chodzi też o wspieranie wzajemnego dialogu we współczesnych stosunkach polsko-rosyjskich. Ustalono, że cele te zostaną osiągnięte przez realizowanie określonych zadań.
Do zadań polskiego i rosyjskiego Centrum należeć będzie m.in.: prowadzenie badań naukowych; upowszechnianie w społeczeństwie polskim i rosyjskim wiedzy o wzajemnych stosunkach, historii, kulturze i dziedzictwie obu narodów; prowadzenie działalności edukacyjnej w Polsce i Rosji; inicjowanie dialogu polsko-rosyjskiego przez organizowanie konferencji, wykładów, seminariów i dyskusji. Do zadań Centrum będzie również utrzymywanie kontaktów z ośrodkami szkoleniowymi, naukowymi i politycznymi w Polsce i Rosji; wspieranie wymiany młodzieży i studentów; wspieranie środowisk naukowych, akademickich, organizacji pozarządowych, samorządowych i gospodarczych. Centra mają ponadto prowadzić działalność wydawniczą, zwłaszcza tłumaczeń literatury naukowej.
W trakcie uzgodnień polsko-rosyjskich ustalono, że w celu koordynacji działalności obu Centrów utworzone zostaną organy konsultacyjno-doradcze – Międzynarodowe Rady. W Polsce i Rosji będą one powoływane przez ministrów kultury, po zasięgnięciu opinii ministrów spraw zagranicznych. Do tych rad wejdą przede wszystkim członkowie Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych. Ich skład osobowy powinien być zbliżony i nie będą one liczyć więcej niż 30 osób.
Siedzibą Centrum w Polsce będzie Warszawa. Będzie ono posiadało 3 organy: dyrektora Centrum, Międzynarodową Radę Centrum i Radę Centrum. Kierowanie pracami Centrum i reprezentowanie go na zewnątrz będzie należeć do dyrektora. Rada Centrum to organ doradczy, który ma liczyć nie więcej niż 7 członków wybranych spośród wybitnych specjalistów, których wiedza i doświadczenie umożliwią prawidłową realizację zadań Rady. Obydwie rady będą wspierać dyrektora w jego działaniach.
Minister kultury w ciągu 14 dni od daty ogłoszenia ustawy musi powołać zarządzeniem pełnomocnika ds. organizacji Centrum, którego zadaniem będzie zorganizowanie placówki, zatrudnienie pracowników i podjęcie wszelkich czynności niezbędnych do rozpoczęcia przez nią pracy. Działalność pełnomocnika skończy się z chwilą powołania dyrektora Centrum pierwszej kadencji.
