Definicja dawcy krwi i kandydata na dawcę krwi
Mówiąc o kandydacie na dawcę krwi, należy przez to rozumieć osobę, która zgłosiła się do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi z zamiarem oddania krwi. Natomiast mianem dawcy krwi określa się osobę, która oddała krew co najmniej raz w okresie trzech lat poprzedzających zgłoszenie się, o którym mowa wyżej.
Wymagania, jakie musi spełnić kandydat na dawcę krwi lub dawca krwi
Kandydat na dawcę krwi lub dawca krwi powinni odpowiadać wymaganiom zdrowotnym pozwalającym na ustalenie, że każdorazowe pobranie krwi nie spowoduje ujemnych skutków dla ich stanu zdrowia lub stanu zdrowia biorców. Muszą oni ponadto posiadać znajomość języka polskiego w mowie i piśmie umożliwiającą:
- przeprowadzenie czynności składających się na badanie lekarskie, bez udziału osób trzecich,
- samodzielne zrozumienie treści kwestionariusza i pytań związanych z wywiadem lekarskim.
Nadmienić należy ponadto, że dane dawcy krwi lub kandydata na dawcę krwi, jeżeli są dostępne, powinny znajdować się w centralnym rejestrze mieszkańców Polski.
O spełnianiu przez kandydata na dawcę krwi lub dawcę krwi wymagań zdrowotnych orzeka lekarz po przeprowadzeniu badania lekarskiego, które obejmuje:
- ocenę informacji zawartych w wypełnionym kwestionariuszu dla dawców krwi,
- wywiad lekarski,
- badanie przedmiotowe uwzględniające wyniki pomocniczych badań diagnostycznych.
Wywiad lekarski
Wywiad lekarski powinien w szczególności zapewnić uzyskanie danych pozwalających na ustalenie braku stałych lub czasowych przeciwwskazań do oddawania krwi, określonych stosownie do wskazanych kryteriów. Wśród kryteriów dopuszczenia dawców do oddawania krwi pełnej lub jej składników znajdują się:
- Wiek i ciężar ciała dawców,
- Stężenie hemoglobiny we krwi dawcy,
- Stężenie białka w surowicy krwi dawcy,
- Liczba krwinek płytkowych we krwi dawcy,
- Liczba krwinek białych.
W szczególnych przypadkach można pobierać krew od dawców niespełniających koniecznych wymagań, pod warunkiem wyrażenia zgody przez upoważnionego lekarza jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi. Wszystkie takie przypadki muszą być udokumentowane.
Badanie przedmiotowe
Badanie przedmiotowe powinno uwzględniać w szczególności:
1. ocenę wyglądu ogólnego, który może wskazywać na pozostawanie osoby badanej pod wpływem alkoholu, narkotyków lub leków oraz nadmierne pobudzenie psychiczne;
2. stwierdzenie, czy istnieje nadmierna dysproporcja pomiędzy ciężarem ciała a wzrostem;
3. stwierdzenie, czy istnieją odchylenia od:
a) prawidłowej temperatury ciała,
b) prawidłowych wartości tętna, w tym jego miarowości,
c) prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego;
4. określenie stanu węzłów chłonnych i skóry, w tym w okolicach miejsca wkłucia do żyły.
Badanie przedmiotowe uwzględnia ponadto wyniki pomocniczych badań diagnostycznych.
Orzeczenie lekarza o stanie zdrowia kandydata na dawcę krwi lub dawcy krwi
Orzeczenie lekarza o stanie zdrowia kandydata na dawcę krwi lub dawcy krwi powinno zawierać określenie "kwalifikuje się do pobrania krwi" albo "nie kwalifikuje się do pobrania krwi".
Do dokumentacji medycznej kandydata na dawcę krwi lub dawcy krwi dołącza się:
- orzeczenie lekarza o stanie zdrowia kandydata na dawcę krwi lub dawcy krwi;
- kwestionariusz dawcy krwi;
- dane z wywiadu lekarskiego;
- wyniki:
- badania przedmiotowego,
- pomocniczych badań diagnostycznych.
W razie nieprawidłowych wyników pomocniczych badań diagnostycznych lekarz lub osoba przez niego upoważniona powiadamia o nich osobę poddaną badaniu. O terminie i sposobie dokonania powiadomienia zamieszcza się informację w dokumentacji medycznej kandydata na dawcę krwi lub dawcy krwi.
W razie stwierdzenia istotnych odchyleń od prawidłowego stanu zdrowia, kandydata na dawcę krwi lub dawcę krwi należy skierować do lekarza sprawującego nad nimi opiekę zdrowotną w celu dalszej diagnostyki lub leczenia. Do skierowania dołącza się wyniki badań.
Informacje umieszczone w dokumentacji medycznej dawcy powinny być podane w sposób umożliwiający identyfikację osób, które je zamieściły.
Dopuszczalna ilość oddawanej krwi oraz częstotliwość jej oddawania
Dopuszczalną ilość oddawanej krwi oraz częstotliwość jej oddawania ustala lekarz w zależności od ogólnego stanu zdrowia dawcy, z uwzględnieniem wskazań określonych w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 kwietnia 2005 roku w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi. I tak też, np. w przypadku krwi pełnej, może być ona pobierana nie częściej niż 6 razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet, z tym że przerwa pomiędzy pobraniami nie może być krótsza niż 8 tygodni. Jednorazowo od osoby ważącej co najmniej 50 kg można pobrać 450 ± 45 ml krwi (1 jednostka).
Podstawa prawna:
Art. 5 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi.
§1, §2, §3, §5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 kwietnia 2005 roku w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi.
Załącznik nr 1, załącznik nr 2 do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 18 kwietnia 2005 roku w sprawie warunków pobierania krwi od kandydatów na dawców krwi i dawców krwi.
