Maksymalny urlop macierzyński przed porodem
W zakresie urlopu macierzyńskiego nowelizacja określa maksymalny (a nie jak to jest obecnie minimalny) wymiar tego urlopu możliwy do wykorzystania przed porodem. Po zmianach, nie więcej niż 6 tygodni urlopu macierzyńskiego będzie mogło przypadać przed przewidywaną datą porodu. Zdaniem projektodawców, takie rozwiązanie lepiej odpowiada potrzebom praktyki oraz zapewnia odpowiedni wymiar urlopu po porodzie.
Zmiany w zakresie dodatkowego urlopu macierzyńskiego
Wydłużeniu do 6 tygodni ulega maksymalny czas trwania dodatkowego urlopu macierzyńskiego przy urodzeniu jednego dziecka przy jednym porodzie i 8 tygodni przy porodach mnogich. Prawo do skorzystania z tego urlopu przysługuje od tej pory obojgu rodzicom. Dodatkowy urlop macierzyński może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach, nie więcej niż dwóch, w wymiarze tygodnia lub wielokrotności tygodnia, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej. Tak jak dotychczas, urlop ten przysługuje na wniosek, a nie z urzędu. Wniosek ten trzeba będzie jednak złożyć na co najmniej 14, a nie jak do tej pory, 7 dni przed rozpoczęciem urlopu. Ma to ułatwić pracodawcom zapewnienie właściwej organizacji pracy w czasie nieobecności pracownika w firmie. Po wejściu w życie zmian wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego wyniesie do 6 tygodni w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, do 8 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka i do 3 tygodni w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka. Korzystanie z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego odbywa się na takich samych zasadach, jak korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
Urlop rodzicielski
Przedmiotowa ustawa wprowadza nowego uprawnienie związane z pełnieniem funkcji rodzicielskich, tj. urlop rodzicielski. Urlop rodzicielski będzie udzielany na okres 26 tygodni niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Korzystanie z tego urlopu jest możliwe wyłącznie bezpośrednio po wykorzystaniu pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub pełnego wymiaru dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Prawo do urlopu rodzicielskiego ma zarówno matka, jak i ojciec dziecka albo pracownik, którzy przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej. Urlop może być wykorzystany jednorazowo albo w częściach, nie więcej niż trzech, z których każda nie może być krótsza niż 8 tygodni, przypadających bezpośrednio jedna po drugiej – w wymiarze wielokrotności tygodnia. Jest to uprawnienie bardzo elastyczne dla rodziców dziecka, bowiem jeden z rodziców można z niego skorzystać jednorazowo w pełnym lub w niepełnym wymiarze, a także w częściach albo też rodzice mogą się nim podzielić, także w pełnym lub w niepełnym wymiarze i wykorzystać go w częściach. Jak podkreślali twórcy nowelizacji, ograniczenie liczby części, w których urlop rodzicielski może być wykorzystany, a także określenie minimalnego wymiaru każdej z tych części – ma na celu zapewnienie pracodawcom zatrudniającym pracowników, którzy będą korzystać z urlopu rodzicielskiego, odpowiednich warunków do organizacji procesu pracy.
Udzielanie przez pracodawcę urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego
Skorzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego będzie możliwe na dwa rożne sposoby. Po pierwsze można złożyć dwa osobne wnioski o każdy z tych urlopów, oczywiście w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem się danego urlopu. Można również złożyć jeden wniosek o oba te urlopy. W tym jednak przypadku trzeba to zrobić nie później niż 14 dni po porodzie. W sytuacji, gdy terminy te nie zostaną zachowane pracodawca może odmówić udzielania pracownikowi tych urlopów.
Praca na urlopie macierzyńskim i rodzicielskim
Nowe przepisy przewidują łączenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy. Pracownik może wykonywać pracę maksymalnie w połowie pełnego wymiaru czasu pracy. Musi jednak złożyć, w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy, pisemny wniosek, w którym wskaże wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem pracy. Pracodawca będzie jednak mógł odrzucić taki wniosek, jeżeli nie będzie to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca musi poinformować pracownika na piśmie.
Nowe zasady dotyczące zasiłku macierzyńskiego
Miesięczny zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz okres urlopu ojcowskiego będzie wynosić 100% podstawy wymiaru zasiłku. Z kolei zasiłek za czas trwania urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 60% podstawy wymiaru zasiłku. Należy jednak pamiętać, że w sytuacji, gdy decyzja o skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego zostanie podjęta przez pracownicę jeszcze przed urodzeniem się dziecka (złoży ona do pracodawcy wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a zaraz po nim urlopu rodzicielskiego), przez cały ten okres zasiłek macierzyński będzie wynosił 80% podstawy wymiaru zasiłku. Pracownica, która złożyła wniosek o urlop rodzicielski jeszcze przed porodem może zrezygnować z niego w całości i wówczas należy jej wypłacić wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego.
Urlop wychowawczy do 5-tego roku życia dziecka
W zakresie urlopów wychowawczych nowelizacja wprowadza małą zmianę, choć istotną zmianę. Pracownik zatrudniony co najmniej 6 miesięcy będzie miał prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 5, a nie jak do tej pory, 4 roku życia.
Do kogo mają zastosowanie nowe przepisy?
Nowe przepisy mają zastosowanie do rodziców dzieci urodzonych lub przyjętych na wychowanie począwszy od dnia wejścia w życie ustawy, tj. od 17 czerwca 2013r. oraz tych, którzy w tym dniu przebywać już będą na podstawowym lub dodatkowym urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowym urlopie na takich warunkach) udzielonych na obecnych zasadach. Ponadto nowelizacja dotyczy także pracowników, których dzieci urodziły się po 31 grudnia 2013r. lub zostały po tym dniu przyjęte na wychowanie, a którzy do dnia 16 czerwca 2013r. włącznie skończyli już korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego).
