Udostępnianie dokumentacji medycznej
Po pierwsze należy wskazać, iż w ustawie o prawach pacjenta zostały określone podstawowe zasady udostępniania dokumentacji medycznej. Przepis art. 26 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta stanowi, że podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną także osobom i podmiotom wskazanym w ust. 3 tego artykułu, w tym organom władzy publicznej, Narodowemu Funduszowi Zdrowia, organom samorządu zawodów medycznych oraz konsultantom krajowym i wojewódzkim, w zakresie niezbędnym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności kontroli i nadzoru. Dokumentacja medyczna jest udostępniana do wglądu, w tym również do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii oraz poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji.
Z kolei, w myśl przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania – dokumentację medyczną wewnętrzną zbiorczą, którą sporządza i prowadzi szpital, stanowi między innymi księga bloku operacyjnego albo sali operacyjnej. Księga ta, oprócz szczegółowego opisu zabiegu albo operacji, zawiera także między innymi oznaczenie osób wchodzących w skład zespołu operacyjnego, zespołu zabiegowego, zespołu anestezjologicznego, z wyszczególnieniem osoby kierującej wykonaniem operacji albo zabiegu.
Należy wskazać, iż zgodnie z treścią art. 23 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta, dane zawarte w dokumentacji medycznej podlegają ochronie określonej w niniejszej ustawie oraz w przepisach odrębnych. Zatem ochronie podlegają wszelkie dane zawarte w dokumentacji medycznej, a nie tylko dane związane ze stanem zdrowia, czy udzielonymi pacjentowi świadczeniami zdrowotnymi. Wobec tego regulacje ustawy o prawach pacjenta nie przewidują udostępnienia dokumentacji medycznej lekarzom odbywającym specjalizację oraz konsultantowi krajowemu, a tym bardziej innym osobom związanym ze specjalizacją lekarzy, w celu uwiarygodnienia dokumentacji dotyczącej przebiegu i realizacji specjalizacji w zakresie samodzielnie wykonywanych przez specjalizującego się operacji i zabiegów operacyjnych.
Jest to bardzo istotne z uwagi na to, że medyczne stanowią kategorię tzw. „danych wrażliwych", o których mowa w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.). Należy ponadto podkreślić, że dane wrażliwe dotyczą bezpośrednio sfer należących do prywatności, czy nawet intymności osoby fizycznej i odnoszą się m.in. do danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym. Co więcej, ustawa o ochronie danych osobowych przewiduje szczególną ochronę prawną danych wrażliwych.
Prawo do ochrony danych zawartych w dokumentacji medycznej oraz prawo do ochrony danych osobowych stanowi także emanację prawa do prywatności gwarantowanego w art. 47 Konstytucji RP, który wyraźnie stanowi, iż każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
Ponadto, należy wskazać, iż żądanie Konsultanta Krajowego nie znajduje także oparcia w regulacja, które dotyczą specjalizacji lekarzy. Dokumenty potwierdzające realizację programu specjalizacji i jego ukończenie oraz sposób i tryb uzyskania potwierdzenia posiadania umiejętności praktycznych określonych programem specjalizacji ustala rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2013 r., poz. 26). Zgodnie z § 12 ust. 2 tego rozporządzenia, dowód odbycia szkolenia specjalizacyjnego stanowią karta szkolenia specjalizacyjnego z wymaganymi wpisami oraz indeks wykonanych zabiegów i procedur medycznych z potwierdzeniami i zaliczeniami – zgodnie z wymogami odpowiedniego programu specjalizacji.
Na marginesie, należy wskazać, iż w świetle art. 16 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz przepisów powołanego rozporządzenia, a także przepisów ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o konsultantach w ochronie zdrowia, powstaje zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich wątpliwość co do umocowania Konsultanta Krajowego do opisanego działania w zakresie dookreślenia obowiązków lekarzy w sprawie dokumentowania odbycia szkolenia specjalizacyjnego. W związku z powyższym, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Ministra Zdrowia o zbadanie podnoszonej sprawy oraz podjęcie działań w kierunku zapewnienia respektowania obowiązujących przepisów prawa i praw pacjenta.
Podstawa prawna:
art. 23 – 30a ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. 2009 nr 52 poz. 417);
§ 12, 33 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. z 2014 r. poz. 177);
art. 27 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.);
§ 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 stycznia 2013 r. w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2013 r., poz. 26);
art. 16 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 ze zm.);
