Wypowiedzenie umowy o pracę, która została zawarta na czas określony jest możliwe pod pewnymi warunkami. Pierwszy warunek polega na tym, że umowa taka musi być zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Drugi warunek stanowi, że strony przy zawieraniu umowy o pracę muszą przewidzieć jej dopuszczalność za 2 tygodniowym okresem wypowiedzenia.
Czy można zastrzec w umowie o pracę na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy – możliwość jej wypowiedzenia za dłuższym niż 2 tygodniowy okresem wypowiedzenia?
Tak, bowiem zgodnie z art. 18 kodeksu pracy, postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Postanowienia umów i aktów na których podstawie powstaje stosunek pracy, mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy. Nie ulega wątpliwości, że dłuższy okres wypowiedzenia zwiększa poczucie bezpieczeństwa pracownika, a także stabilizację stosunku pracy zatem zasadnym jest przyjęcie, że strony umowy o pracę mogą przewidzieć dłuższy niż 2 – tygodniowy okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy.
Wypowiedzenie umowy o pracę, a nadużycie prawa przez pracodawcę
Opisując kwestie związane z wypowiedzeniem umowy o pracę na czas określony trzeba również zwrócić uwagę na przypadki, które dotyczą klauzuli o dopuszczalności wypowiedzenia, w których nastąpiło nadużycie prawa przez pracodawcę. W wyroku z dnia 7 września 2005 r. (sygn. II PK 294/04) Sąd Najwyższy uznał, że zawarcie długoterminowej umowy o pracę na czas określony (w przedmiotowej sprawie umowa była zawarta na 9 lat) z dopuszczalnością jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem może być kwalifikowane jako obejście przepisów prawa pracy, ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia lub zasad współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 kodeksu pracy). W uzasadnieniu tego wyroku zostało wskazane, że zawieranie długotrwałej umowy o pracę na czas określony – np. na 10 lat z możliwością jej rozwiązania za dwutygodniowym okresem wypowiedzenia, można postrzegać jako zmierzające do obejścia imperatywnych unormowań zawartych w art. 25[1] § 1 i 2 kodeksu prac. Regulacje te stanowią, że umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. W sytuacji, gdy zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. Co więcej, każda z tych umów może być poprzedzona umową o pracę na okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy. W związku z powyższym, należałoby uznać, iż takie zachowanie zmierza do obejścia przepisów prawa pracy stanowiących o ochronie trwałości bezterminowych stosunków pracy.
Czy możliwe jest sporządzenie aneksu do umowy o pracę, który wprowadza możliwość jej wypowiedzenia?
Sąd Najwyższy w uchwale z dnia z dnia 14 czerwca 1994 r. (sygn. I PZP 26/94) stwierdził, że: „strony mogą w okresie trwania umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.”. W uzasadnieniu uchwały, wskazano, że zgodnie z zasadą swobody kontraktowej, strony umowy o pracę na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy mogą modyfikować jej treść – również w formie aneksu do wcześniej już zawartej umowy. Skuteczność takiego porozumienia nie zależy bowiem od tego, kiedy zostało ono zawarte. W uzasadnieniu podkreślono, że zbyt daleko idący byłby wniosek, że art. 33 kodeksu pracy nie pozwala na wprowadzenie do umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy, klauzuli o dopuszczalności wypowiedzenia tej umowy w drodze porozumienia stron. Według Sądu Najwyższego stanowiłoby to istotne ograniczenie woli stron w zakresie umownego modyfikowania treści umowy o pracę, jeżeli zważy się, że zakaz taki wprost nie wynika z omawianego przepisu art. 33 kodeksu pracy
Poza tym, jeśli strony umowy o pracę na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy mogą w każdym czasie trwania umowy o pracę na czas określony rozwiązać ją na mocy porozumienia stron, to także przy zachowaniu warunku dopuszczalności wypowiedzenia umowy, jakim jest zawarcie jej na okres dłuższy niż 6 miesięcy, mają prawo do zawarcia w tym zakresie odrębnego porozumienia w formie aneksu do zawartej już umowy o pracę. Z uwagi na powyższe, Sąd Najwyższy uznał, że z woli obu stron można wprowadzić do umowy o pracę na czas określony dłuższy niż 6 miesięcy, klauzulę o możliwości wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Podstawa prawna:
Art. 33 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141)
