Na czym polega postępowanie adhezyjne?
Postępowanie adhezyjne polega na tym, że sąd karny rozpoznaje jednocześnie tak jakby dwie sprawy na raz – sprawę karną, która dotyczy kwestii ukarania sprawcy przestępstwa oraz sprawę cywilną, której celem jest naprawienie szkody wywołanej przez sprawcę przestępstwa. Niewątpliwą zaletą prowadzenia postępowania adhezyjnego jest wygoda, bowiem tak naprawdę za jednym razem możliwe jest ukaranie sprawcy i uzyskanie odszkodowania za szkodę, którą wyrządził. Dzięki skorzystaniu z postępowania adhezyjnego pokrzywdzony nie musi potem wytaczać osobnego powództwa przed sądem cywilnym i przypominać sobie na nowo całego zdarzenia, co niewątpliwie – przeważnie bywa dla niego bolesne. Drugą zaletą jest to, że postępowanie dowodowe prowadzone jest tylko raz. Jeśli pokrzywdzony skorzysta z takiej możliwości to sąd posługuje się dowodami zebranymi w sprawie karnej aby móc rozstrzygnąć również sprawę cywilną. Najczęściej wystarczają dowody zgromadzone przez Policję lub Prokuraturę.
Jak wszystko – postępowanie adhezyjne ma również swoje wady. Do wad postępowania adhezyjnego można zaliczyć czas prowadzenia postępowania. Należy bowiem wskazać, że w przypadku zdecydowania się na prowadzenie postępowania adhezyjnego, sprawa karna zajmuje więcej czasu, ponieważ nie może się ona zakończyć do czasu, kiedy sąd nie będzie gotowy rozstrzygnąć również sprawy cywilnej. Konsekwencją tego jest to, że pokrzywdzony musi nieco dłużej poczekać na ukaranie sprawcy przestępstwa, ale w zamian za to równocześnie z wymierzeniem mu kary zostanie od razu zasądzone odpowiednie odszkodowanie. Jednakże mając na względzie poczynione powyżej uwagi, jeżeli jesteś zdecydowany, aby dochodzić odszkodowania od sprawcy, to wybór postępowania adhezyjnego jest ogólnie dobrym rozwiązaniem ponieważ na ogół będzie ono przeprowadzone szybciej niż osobno prowadzone dwa postępowania karne i cywilne.
PRZYKŁAD:
Sprawca przestępstwa włamał się do samochodu i ukradł z niego laptopa. W przypadku, gdy pokrzywdzony skorzysta z postępowania adhezyjnego, to sąd w ramach jednej sprawy wymierzy dla sprawcy karę np. w postaci kari grzywny i kary pozbawienia wolności w zawieszeniu, a także zasądzi na rzecz poszkodowanego odszkodowanie za utraconego laptopa, ewentualnie uszkodzenia samochodu samochód (np. rozbita szyba) i konieczność dojeżdżania do pracy w inny sposób w czasie, gdy samochód będzie naprawiany u mechanika. Natomiast w przypadku, gdy pokrzywdzony nie skorzysta z możliwości jakie daje postępowanie adhezyjne, to poszkodowany o odszkodowanie będzie mógł się starać w osobnym postępowaniu. Jednakże wówczas sąd karny najpierw wymierzy karę, a dopiero potem po zakończeniu postępowania karnego sąd cywilny będzie osobno zajmował się winą sprawcy i ustalał wysokość stosownego odszkodowania.
Należy pamiętać o tym, że postępowanie adhezyjne jest alternatywą dla wniosku o zobowiązanie skazanego do naprawienia szkody. Zatem pokrzywdzony nie może równocześnie złożyć wniosku o zobowiązanie skazanego do naprawienia szkody i wytoczyć powództwa adhezyjnego.
Kto może wytoczyć powództwo adhezyjne?
Prawo wytoczenia powództwa adhezyjnego ma każdy podmiot wskazany w art. 49 kodeksu postępowania karnego, a zatem pokrzywdzony, czyli osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, a także instytucja państwowa, samorządowa lub społeczna, choćby nie miała osobowości prawnej. Także organy kontroli państwowej, które w zakresie swojego działania ujawniły przestępstwo, które wyrządziło szkody w mieniu instytucji państwowej, samorządowej lub społecznej, lub wystąpiły o wszczęcie postępowania w takiej sprawie, jeżeli nie działa organ pokrzywdzonej, zakład ubezpieczeń w zakresie, w jakim pokrył pokrzywdzonemu szkodę lub jest zobowiązany do jej pokrycia, również osoby najbliższe, które w razie śmierci pokrzywdzonego mogą w terminie określonym w art. 62 wytoczyć powództwo cywilne o przysługujące im roszczenia majątkowe wynikające z popełnienia przestępstwa lub w razie śmierci powoda cywilnego mogą wstąpić w prawa zmarłego i dochodzić przysługujących im roszczeń. które w razie śmierci pokrzywdzonego mogą wstąpić w prawa powoda cywilnego jako strona zastępcza lub jako strona nowa. Również prawo to przysługuje prokuratorowi, który w terminie przewidzianym w art. 62 k.p.k. może wytoczyć powództwo cywilne na rzecz pokrzywdzonego lub osoby najbliższej albo popierać wytoczone przez pokrzywdzonego lub tę osobę powództwo, jeżeli wymaga tego interes społeczny.
Podstawa prawna:
art. 49, 62 – 70 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. 1997 nr 89 poz. 555)
