Zgodnie z art. 150 KPC, sąd w wezwaniu na posiedzenie oznacza imię, nazwisko i miejsce zamieszkania wezwanego; sąd oraz miejsce i czas posiedzenia; strony i przedmiot sprawy; cel posiedzenia; a także skutki niestawiennictwa. W praktyce niestawiennictwo jednej ze stron postępowania, niezależnie od tego czy mamy do czynienia z powodem czy pozwanym, nie tamuje rozprawy. Nie zawsze też będzie związane z obowiązkowym wydaniem wyroku zaocznego w przypadku niestawiennictwa pozwanego. Wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie bowiem zaoczny, jeżeli pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności albo składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie.
Podobnie sytuacja zaistnieje, gdy jakakolwiek inna strona postępowania zażąda w piśmie procesowym rozpoznania sprawy pod jej nieobecność. Sąd może co prawda zawiesić postępowanie z urzędu w razie niestawiennictwa obu stron na rozprawie, ale tylko jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, oraz w razie niestawiennictwa powoda, gdy powód nie żądał rozpoznania sprawy w jego nieobecności, a pozwany nie zgłosił wniosku o rozpoznanie sprawy. Jest to jednak uprawnienie, a nie bezwzględny obowiązek sądu. Decyzja w tym przedmiocie będzie zatem zawsze uzależniona od aktualnego etapu i rodzaju prowadzonej sprawy.
Kwestia niestawiennictwa strony jest również związana z art. 237 KPC, który stanowi, że brak obecności stron na termin nie wstrzymuje przeprowadzenia dowodu, chyba że obecność taka okaże się konieczna. Jednocześnie jak podkreśla Sąd Najwyższy – jeżeli powód był zastąpiony przez adwokata jako pełnomocnika procesowego, nie wnosił o osobiste powiadomienie go o terminie przesłuchania świadka a obecność powoda na terminie tym nie była konieczna (art. 237 KPC), okoliczność, że powód nie został powiadomiony o terminie przesłuchania świadków przez swego pełnomocnika procesowego nie może uzasadniać zarzutu, że powód był pozbawiony możności obrony swych praw i w następstwie tego nieważności postępowania, gdyż nieważność postępowania zachodzi tylko wtedy, gdy pozbawienie możności obrony swych praw było wynikiem działania sądu, a nie samych stron lub ich pełnomocników (por. wyrok SN z 4.10.1966 r. sygn. akt II CR 318/66).
Skutek niestawiennictwa strony zależy także od tego w której instancji toczy się sprawa. Jak wskazuje treść art. 376 KPC, rozprawa przed sądem drugiej instancji odbywa się bez względu na niestawiennictwo jednej lub obu stron. Wydany wyrok nie jest zaoczny. Powinniśmy przy tym pamiętać, że nadzwyczajne wydarzenie wywołujące nieobecność strony na rozprawie apelacyjnej zobowiązuje sąd do odroczenia rozprawy tylko wtedy, gdy sąd zarządził jej osobistą obecność lub gdy związana jest ona z czynnościami, których nie może dokonać pełnomocnik strony.
Podobny skutek pojawi się także, gdy mamy do czynienia z postępowaniem nieprocesowym. Niestawiennictwo uczestników nie tamuje w takim przypadku rozpoznania sprawy. Równocześnie nie znajdą zastosowanie przepisy o wyroku zaocznym.
