Praktyka pokazuje, że sytuacje wątpliwych zwolnień lekarskich pojawiają się szczególnie, gdy pracownik nie otrzyma urlopu w pożądanym przez siebie terminie. Pracodawca, który otrzymuje L4 często nie wie co zrobić w takiej sytuacji, pomimo tego iż podejrzewa celowość zwolnienia chorobowego. W takiej sytuacji powinien sięgnąć do zapisów ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Zgodnie z treścią art. 59 w/w aktu prawnego, prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli. Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W celu kontroli lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może:
- przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego:
– w wyznaczonym miejscu,
– w miejscu jego pobytu;
- skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
- zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie;
- zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie.
Pamiętajmy, że taka kontrola lekarska może być przeprowadzana na wniosek pracodawcy. Jest to jedyna możliwość ingerencji pracodawcy w określenie zasadności wystawionego L4. Pracodawca nie może bowiem samodzielnie decydować o tym, czy zwolnienie lekarskie z powodu choroby było słuszne w danym przypadku – z prostej przyczyny, nie ma ku temu odpowiedniej wiedzy i doświadczenia medycznego. Jednocześnie, aby zachować rzetelność i bezstronność kontroli, ustawodawca zdecydował się na kontrolę wykonywaną przez zewnętrznych lekarzy orzeczników ZUS.
Ubezpieczony jest obowiązany udostępnić posiadaną dokumentację medyczną lekarzowi przeprowadzającemu badanie. ZUS wysyła do ubezpieczonego, za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, wezwanie, w którym określa termin badania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta lub dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. W razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań w określonym terminie, zaświadczenie lekarskie traci ważność od dnia następującego po tym terminie. Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania ubezpieczonego lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określi wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność.
Zgodnie z art. 60 omawianej ustawy, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wystawiania zaświadczeń lekarskich, a w szczególności gdy zaświadczenie lekarskie zostało wystawione:
- bez przeprowadzenia bezpośredniego badania ubezpieczonego,
- bez udokumentowania rozpoznania stanowiącego podstawę orzeczonej czasowej niezdolności do pracy,
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych może cofnąć upoważnienie do wystawiania zaświadczeń lekarskich na okres nieprzekraczający 12 miesięcy od daty uprawomocnienia się decyzji.
Reasumując, pracodawca pomimo tego, iż sam nie może podważyć w żaden sposób wystawionego zwolnienia lekarskiego, pełni decydująca rolę w procesie kontroli zasadności wydanego L4. Jest on bowiem podmiotem inicjującym całe omówione powyżej postępowanie.
