Kto może ustanowić pełnomocnika w postępowaniu karnym?
Strona inna niż oskarżony może ustanowić pełnomocnika. Natomiast osoba, która nie jest stroną w procesie karnym może ustanowić pełnomocnika, pod warunkiem, że wymagają tego jej interesy w toczącym się postępowaniu. W procesie karnym zastępowani przez pełnomocnika mogą być:
- pokrzywdzeni w postępowaniu przygotowawczym;
- podmioty pociągnięte do odpowiedzialności posiłkowej w postępowaniu karno – skarbowym,
- pokrzywdzeni w postępowaniu jurysdykcyjnym jeśli działają w roli oskarżyciela posiłkowego, oskarżyciela prywatnego lub w roli powoda cywilnego;
- interwenienci w postępowaniu karno – skarbowym;
- osoby, które żądają odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie.
Należy mieć jednak na uwadze to, że sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może odmówić dopuszczenia do udziału w postępowaniu pełnomocnika w przypadku, gdy uzna, że nie wymaga tego obrona interesów osoby nie będącej stroną.
Kto może być pełnomocnikiem w postępowaniu karnym?
Pełnomocnikiem w postępowaniu karnym może być zarówno adwokat, jak i radca prawny. Strona w postępowaniu karnym która nie ma pełnomocnika z wyboru może zażądać, by mu wyznaczono pełnomocnika z urzędu, jeśli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Z drugiej strony należy pamiętać o tym, że sąd może cofnąć wyznaczenie pełnomocnika, jeśli okaże się, że nie istnieją okoliczności, na podstawie których go wyznaczono. Pełnomocnika ustanawia strona postępowania karnego. Ustanowienie pełnomocnika lub wyznaczenie pełnomocnika z urzędu uprawnia go do działania w całym postępowaniu, nie wyłączając czynności po uprawomocnieniu się orzeczenia, jeżeli nie zawiera ograniczeń. Wyznaczenie pełnomocnika z urzędu nakłada na niego obowiązek podejmowania czynności procesowych do prawomocnego zakończenia postępowania. Jednakże jeśli czynności należy dokonać poza siedzibą lub miejscem zamieszkania obrońcy z urzędu, prezes sądu, przed którym ma być dokonana czynność, a w postępowaniu przygotowawczym prezes sądu rejonowego miejsca czynności, na uzasadniony wniosek dotychczasowego pełnomocnika może wyznaczyć dla dokonania tej czynności innego pełnomocnika spośród miejscowych adwokatów. Pełnomocnik wyznaczony z urzędu w postępowaniu kasacyjnym lub w postępowaniu o wznowienie postępowania powinien sporządzić i podpisać kasację lub wniosek o wznowienie postępowania albo poinformować na piśmie sąd, że nie stwierdził podstaw do wniesienia kasacji lub wniosku o wznowienie postępowania. Jeśli natomiast kasacja lub wniosek zostaną wniesione, pełnomocnik ten jest uprawniony do udziału w toczącym się postępowaniu.
W postanowieniu z dnia z dnia 19 czerwca 1996 r. (sygn. II KZ 22/96) Sąd Najwyższy wskazał, że pełnomocnik strony nie jest ograniczony co do kierunku czynności podejmowanych w imieniu swojego mocodawcy i stąd też każda czynność, nawet niekorzystna dla reprezentowanego, podjęta w granicach umocowania, wywołuje dla niego skutki, w tym również niekorzystne. Dotyczy to także zaniechania podjęcia czynności, a w szczególności wniesienia środka odwoławczego, czy uchybienia terminowi z tym środkiem związanemu. Na koniec należy stwierdzić, że udział pełnomocnika w postępowaniu nie wyłącza osobistego działania w nim mocodawcy
Przez ilu pełnomocników strona może być zastępowana w postępowaniu karnym?
W odróżnieniu do uregulowań odnoszących się do postępowania przed sądem cywilnym, regulacje kodeksu postępowania karnego limitują liczbę pełnomocników. Strona postępowania karnego może mieć równocześnie nie więcej niż trzech pełnomocników.
