Wprowadzenie
Postanowienia, o których mowa we wstępie do niniejszych rozważań, odnoszą się do czynności określanych mianem „czynności zwykłego zarządu”. Warto poddać krótkiej analizie omawiane pojęcie, oraz podjąć próbę omówienia w tym kontekście charakteru umowy poręczenia.
Zarys umowy poręczenia
W celu przybliżenia charakteru prawnego umowy poręczenia oraz umożliwienia Czytelnikowi dokonania swoistej wizualizacji myślowej omawianego zagadnienia, poniżej zostaną przytoczone niektóre postanowienia Kodeksu cywilnego, regulujące stosunki prawne powstałe z omawianej umowy.
Przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela powinno być pod rygorem nieważności złożone na piśmie. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika. Jednakże czynność prawna dokonana przez dłużnika z wierzycielem po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela. W braku odmiennego zastrzeżenia poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi. W szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. Poręczyciel nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela. W razie śmierci dłużnika poręczyciel nie może powoływać się na ograniczenie odpowiedzialności spadkobiercy wynikające z przepisów prawa spadkowego.
Umowa poręczenia, jako czynność zwykłego zarządu
Każdy z małżonków może samodzielnie wykonywać zarząd majątkiem wspólnym. Do dokonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebna jest jednak zgoda drugiego małżonka wyrażona w formie wymaganej dla danej czynności prawnej. W judykatach podkreślono, iż pojęcie czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym przechodzi pewną ewolucję w orzecznictwie w okresie po zmianach ustrojowych, zapoczątkowanych w 1989 r. Wskazuje się, że rozszerzenie zakresu czynności zwykłego zarządu wymuszają zmiany występujące w obrębie stosunków społeczno – gospodarczych, a zwłaszcza rozwijająca się sfera prywatnej działalności gospodarczej małżonków, ich udział we wzrastającym obrocie i potrzeba korzystania, ale również i udzielania przez nich gwarancji bezpieczeństwa obrotu. Im wyższa aktywność gospodarcza małżonków i związany z tym poziom ich zamożności, tym szerszy powinien być im przypisany zakres czynności zwykłego zarządu. Jednocześnie jednak zauważono (co do umowy poręczenia), że umowa ta nie będzie z pewnością mieściła się w zakresie zwykłego zarządu, jeżeli poręczenie będzie dotyczyło zobowiązania o znacznej wysokości, którego spełnienie mogłoby zdestabilizować sytuację majątkową poręczyciela i jego rodziny (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2013 r., sygn. akt: I ACa 1300/12).
Podstawa prawna
Art. 36 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r., – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 788 ze zm.).
Art. 876, art. 879, art. 881, art. 883 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r., poz. 121).
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 kwietnia 2013 r., sygn. akt: I ACa 1300/12 (tekst orzeczenia dostępny jest w bazie Portalu Orzeczeń Sądów Powszechnych pod adresem http://orzeczenia.ms.gov.pl).
