Nabycie prawa do emerytury jest na chwilę obecną uzależnione od posiadania odpowiedniego wieku i stażu pracy. Pojawia się jednak pytanie, czy coraz powszechniejsze umowy cywilnoprawne przyczyniają się do zwiększenia emerytury, czy też nie mają w ogóle wpływu na wysokość tego świadczenia? Problem jest bardzo istotny, szczególnie dla młodych osób, które w przeważającej części świadczą pracę w ramach umowy zlecenia czy umowy o dzieło.
Tak naprawdę umowa zlecenia wiąże się z koniecznością opłacania składki emerytalno – rentowej za zleceniobiorcę. W przypadku umowy o dzieło taki obowiązek w ogóle nie powstaje. Podobnie będzie w przypadku umowy zlecenia zawieranej ze studentem, który nie ukończył 26 roku życia. Umowa cywilnoprawna nie będzie jednak nigdy podstawą stosunku pracy, w związku z tym wszelkie uprawnienia pracownicze wynikające z przepisów Kodeksu pracy, nie znajdą zastosowania względem zleceniobiorcy – chodzi przykładowo o prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego, okresu wypowiedzenia umowy czy wysokości odprawy. Czy jednak opłacanie składek wpływa na prawo do emerytury?
Jak się okazuje, prawo do emerytury na gruncie obowiązujących przepisów może wiązać się z sytuacją zarobkowania na podstawie umów cywilnoprawnych. Jednym warunkiem jest jednak to, aby w czasie wykonywania zleconych czynności, odprowadzane były składki społeczne (tj. składka na ubezpieczenie emerytalne oraz składka na ubezpieczenie rentowe). Nie jest ważne czy składka była odprowadzana obowiązkowo czy dobrowolnie. Tym samym istnieje możliwość, że emerytura będzie należała się także osobie, która wykonywała pracę w oparciu o umowy o dzieło – jeżeli oczywiście opłacała przy tym samodzielnie powyższe składki. Umowa zlecenia według nowych zasad emerytalnych zwiększa kapitał początkowy jaki gromadzimy w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Emeryturę uzyska zatem osoba, które całe życie zawodowe przepracowała na podstawie umów zlecenia, o ile będą to okresy składkowe.
Na zakończenie warto wspomnieć parę słów na temat wcześniejszej emerytury. Nabycie prawa do tego świadczenia (tj. przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego) następuje zawsze na wniosek właściwej ubezpieczonej osoby. Wniosek składa się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwego dla wnioskodawcy. Prawo do wcześniejszej emerytury przysługuje, a właściwie przysługiwało, kobietom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. – proces nabywania wcześniejszej emerytury zakończył się bowiem 31 grudnia 2007 r. W stosunku do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. proces ten również uległ zakończeniu (dokładnie 31 grudnia 2008 r.). W lepszej sytuacji znajdują się mężczyźni urodzeni przed 1 stycznia 1949 r., ponieważ w ich przypadku proces uzyskania wcześniejszej emerytury trwa aż do 31 grudnia 2013 r. Jeżeli zatem mężczyzna urodzony przed 1 stycznia 1949 r., po osiągnięciu 60 lat, ma co najmniej 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, albo jeżeli posiada co najmniej 25-letni okres składkowy i nieskładkowy oraz został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, to ma szansę na uzyskanie prawa do wcześniejszej emerytury.
Zgodnie z treścią art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na wcześniejszą emeryturę może przejść każdy komu do wieku emerytalnego nie brakuje więcej niż 5 lat, osiągnął staż emerytalny w wysokości 20 lat – kobiety lub 25 lat – mężczyźni, a także gdy wydano orzeczenie o całkowitej niezdolności do pracy albo ubezpieczony ma wyższy o 10 lat staż ubezpieczeniowy. Osoby chcące przejść na wcześniejszą emeryturę powinny także w ciągu ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniom przed zgłoszeniem wniosku pozostawać w stosunku pracy przez co najmniej 6 miesięcy. Są to ogólne zasady nabywania prawa do wcześniejszej emerytury. Ustawodawca przewidział także, że o wcześniejszą emeryturę mogą starać się także strażacy, policjanci, pracownicy służby więziennej, żołnierze, funkcjonariusze bezpieczeństwa, celnicy, twórcy, artyści, dziennikarze, pracownicy Najwyższej Izby Kontroli, nauczyciele, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni, kombatanci, kolejarze, inwalidzi wojenni i wojskowi, pracownicy urzędów państwowych i samorządowych. Szczegółowe zasady regulujące prawo nabywania wcześniejszej emerytury w/w grup pracowników (m.in. wymagany wiek emerytalny) zostały uregulowane w ustawie emerytalnej i odrębnych przepisach.
Wysokość przyznanej emerytury uzależniona jest od kwoty bazowej, podstawy wymiaru (wysokość zarobków) oraz przebytych okresów składkowych i nieskładkowych. Aby wysokość wcześniejszej emerytury była dla nas satysfakcjonująca, możemy złożyć wniosek o przeliczenie emerytury do ZUS, dzięki czemu uzyskamy wgląd do tego jak dokładnie będzie wyglądać nasza emerytura w przyszłości.
