Podział dla celów ewidencji
Ewidencja obejmuje całe terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z wyjątkiem morza terytorialnego, a jednostkami powierzchniowymi podziału kraju dla celów ewidencji są jednostka ewidencyjna, obręb ewidencyjny i działka ewidencyjna. Jednostka ewidencyjna to obszar gruntów położonych w granicach administracyjnych gminy a w przypadku gdy w skład gminy wchodzi miejscowość o statusie miasta również w granicach administracyjnych miasta. W miastach, w których utworzone zostały dzielnice, jako jednostki pomocnicze gminy, jednostką ewidencyjną może być obszar jednej lub kilku sąsiadujących ze sobą dzielnic. Warto wiedzieć, że jednostka ewidencyjna dzieli się na obręby ewidencyjne. Przy ustalaniu granic obrębów uwzględnia się przebieg ich granic ustalony na podstawie przepisów wcześniej obowiązujących oraz przebieg granic innych jednostek podziału terytorialnego państwa, w szczególności rejonów statystycznych, obwodów spisowych, sołectw, dzielnic i osiedli, ustalony na podstawie przepisów odrębnych. Z kolei na obszarach wiejskich obręb powinien obejmować obszar wsi oraz przyległe do tej jednostki osadniczej i z nią związane obiekty fizjograficzne. W szczególnych przypadkach odrębnym obrębem może być część obszaru wsi w granicach sołectwa lub obszar wyodrębnionej organizacyjnie części Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe. Na obszarach miast obręb może natomiast obejmować całe miasto lub jego wydzieloną część, w szczególności w granicach dzielnicy, osiedla, zespołu urbanistycznego lub obiektu fizjograficznego. Na odcinkach wybrzeża morskiego granice obrębów powinny być zgodne z linią podstawową morza terytorialnego. Granicę obrębu wyznacza zbiór punktów granicznych, położonych na tej granicy i należących do przyległych do niej działek ewidencyjnych. Działka ewidencyjna to z kolei ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych. Działki położone w granicach jednego obrębu, wchodzące w skład jednej nieruchomości, tworzą jednostkę rejestrową gruntów.
Co znajduje się w ewidencji gruntów i budynków?
Warto wiedzieć, że ewidencja gruntów i budynków obejmuje informacje dotyczące:
– gruntów – ich położenia, granic, powierzchni, rodzajów użytków gruntowych oraz ich klas gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych lub zbiorów dokumentów, jeżeli zostały założone dla nieruchomości, w skład której wchodzą grunty,
– budynków – ich położenia, przeznaczenia, funkcji użytkowych i ogólnych danych technicznych,
– lokali – ich położenia, funkcji użytkowych oraz powierzchni użytkowej,
– właściciela, a w odniesieniu do gruntów państwowych i samorządowych innych osób (fizycznych lub prawnych), w których władaniu znajdują się grunty i budynki lub ich części oraz miejsca zamieszkania lub siedziby tych osób,
– informacji o wpisaniu do rejestru zabytków,
– wartości nieruchomości.
Co ważne, grunty rolne i leśne objęte są gleboznawczą klasyfikacją gruntów, przeprowadzaną w sposób jednolity dla całego kraju, na podstawie urzędowej tabeli klas gruntów.
Do czego służy ewidencja gruntów i budynków?
Ewidencja gruntów i budynków stanowi podstawę planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej i gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych. Trzeba mieć na uwadze, że ze względu na cel ewidencji gruntów i budynków wpis do niej ma przede wszystkim znaczenie informacyjne i nie służy do ustalania stanów prawnych nieruchomości. W tym bowiem celu są prowadzone księgi wieczyste.
Operat ewidencyjny
Informacje o gruntach, budynkach i lokalach zawiera operat ewidencyjny, który składa się z komputerowej bazy danych i dokumentów uzasadniających wpisy do tej bazy. Aktualizacja operatu następuje poprzez wprowadzanie udokumentowanych zmian do bazy danych ewidencyjnych. Dane zawarte w ewidencji podlegają aktualizacji z urzędu lub na wniosek osób, organów i jednostek organizacyjnych. Zmiany z urzędu wprowadza się na podstawie:
– prawomocnych orzeczeń sądowych, aktów notarialnych ostatecznych decyzji administracyjnych, aktów normatywnych,
– opracowań geodezyjnych i kartograficznych, przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego zawierających wykazy zmian danych ewidencyjnych,
– dokumentacji architektoniczno-budowlanej gromadzonej i przechowywanej przez organy administracji publicznej,
– ewidencji publicznych prowadzonych na podstawie innych przepisów
Właściwe organy, sądy i kancelarie notarialne mają obowiązek, w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji, orzeczenia lub sporządzenia aktu notarialnego, przesłać staroście odpisy prawomocnych decyzji i orzeczeń oraz odpisy aktów notarialnych. Z kolei osoby wykazane w ewidencji, tj. właściciele, osoby fizyczne lub prawne, w których władaniu znajdują się grunty i budynki, zobowiązane są zgłaszać wszelkie zmiany danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w terminie 30 dni licząc od dnia powstania tych zmian. Obowiązek ten nie dotyczy jednak zmian danych wynikających z decyzji właściwych organów. W celu zgłoszenia zmian należy złożyć wniosek wraz załączonym tytułem prawnym do nieruchomości wraz z dokumentami określającymi zmiany danych ewidencyjnych.
Udostępnianie danych z ewidencji
Informacje zawarte w operacie ewidencyjnym są jawne i powszechnie dostępne. Każdy może żądać udostępnienia informacji zawartych w operacie ewidencyjnym. Pełną jawnością i dostępem nie zostały jednak objęte dane dotyczące właściciela lub innych osób fizycznych lub prawnych, w których władaniu znajdują się grunty i budynki lub ich części a także miejsca zamieszkania lub siedziby tych osób Osobami uprawnionymi do uzyskania pełnych danych z ewidencji gruntów i budynków są właściciele oraz osoby i jednostki organizacyjne, w których władaniu znajduje się grunt, budynek lub lokal, osoby fizyczne i prawne, które mają interes prawny, a także organy administracji publicznej lub podmioty niebędące organami administracji publicznej realizujące na skutek powierzenia lub zlecenia przez organ administracji publicznej zadania związane z gruntami, budynkami lub lokalami. Informacje te są udzielane w formie:
– wypisów z rejestrów, kartotek i wykazów operatu,
– wyrysów z mapy ewidencyjnej,
– kopii dokumentów uzasadniających wpis do bazy danych operatu ewidencyjnego,
– plików komputerowych sformatowanych zgodnie z obowiązującymi standardami danych ewidencyjnych,
– usług, o których mowa w art. 9 Ustawy z dnia 4 marca 2010r. o infrastrukturze informacji przestrzennej, związanych z sieciową wymianą danych między organami administracji rządowej oraz jednostkami samorządu terytorialnego.
Warto wiedzieć, że wypisy i wyrysy są dokumentami niezbędnymi do założenia księgi wieczystej, postępowania sądowego, zawarcia aktu notarialnego oraz w innych działaniach prawnych. Wydają je odpłatnie odpowiednie wydziały starostw powiatowych. Natomiast nieodpłatne wypisy i wyrysy z operatu ewidencyjnego są wydawane na żądanie prokuratury, sądów działających w sprawach publicznych, organów kontroli państwa w związku z wykonywaniem przez te organy ich ustawowych zadań oraz organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego w związku z ich działaniami dotyczącymi praw do nieruchomości Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego.
