Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 2004 r., samodzielnym lokalem mieszkalnym, w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne. Stwierdzenie powyższych wymagań następuje na podstawie zaświadczenia właściwego starosty. Może on wydać jedynie zaświadczenie stwierdzające spełnienie w/w wymagań, a nie zaświadczenie o braku samodzielności lokalu. W przypadku stwierdzenia przez organ, że lokal nie spełnia warunków z art. 2 ust. 2 przytoczonej ustawy, organ ma obowiązek wydać postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o samodzielności lokalu. Odmowa taka może nastąpić, gdy ubiegający się o zaświadczenie nie wykaże interesu prawnego oraz gdy jego żądanie nie znajdzie uzasadnienia czy potwierdzenia w przedłożonych dokumentach. Taki sam skutek nastąpi w przypadku niewłaściwości organu, do którego skierowano żądanie.
Pamiętajmy, że samodzielny lokal mieszkalny może być odrębną nieruchomością. Mogą do niego przynależeć, jako jego części składowe pomieszczenia, choćby nawet do niego bezpośrednio nie przylegały lub były położone w granicach nieruchomości gruntowej poza budynkiem, w którym wyodrębniono dany lokal, a w szczególności: piwnica, strych, komórka czy garaż. Lokale wraz z pomieszczeniami do nich przynależnymi zaznacza się na rzucie odpowiednich kondygnacji budynku, a w razie położenia pomieszczeń przynależnych poza budynkiem mieszkalnym – także na wyrysie z operatu ewidencyjnego. Dokumenty te stanowią załącznik do aktu ustanawiającego odrębną własność lokalu. W razie braku dokumentacji technicznej budynku, zaznaczeń, dokonuje się, zgodnie z wymogami przepisów prawa budowlanego, na koszt dotychczasowego właściciela nieruchomości, o ile strony umowy o ustanowienie odrębnej własności lokalu nie postanowiły inaczej. Zgodnie z wyrokiem NSA w Warszawie z dnia 1 lutego 2011 r. (sygn. akt I OSK 1479/10), o tym, czy dany lokal może być uznany za samodzielny przesądza nie położenie izb mieszkalnych względem pomieszczenia pomocniczego, ale to czy określone pomieszczenie pomocnicze jest przeznaczone wyłącznie do użytku mieszkańców konkretnego lokalu mieszkalnego oraz i to, że znajduje się ono w obrębie tej samej nieruchomości gruntowej. Za samodzielny lokal mieszkalny nie można uznać lokalu, którego użytkownicy nie mają dostępu do urządzeń sanitarnych, chyba że ogólnodostępne urządzenia sanitarne znajdują się w obrębie nieruchomości wspólnej.
