Stowarzyszenia możemy podzielić na zwykłe oraz na te, które są zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym. Pierwsza grupa należy do kategorii najprostszych pod względem struktury organizacyjnej stowarzyszeń, nie mają przy tym osobowości prawnej. Stowarzyszenie zwykłe nie ma wprawdzie zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, ale przyznano mu zdolność sądową. Według ustawodawcy stowarzyszenia zwykłe należą do uproszczonej formy stowarzyszeń w Polsce. Jak zaznaczył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 grudnia 2012 r. (sygn. akt I CSK 234/12), stowarzyszenia są, co do zasady, osobami prawnymi, jeżeli więc ustawodawca czyni od tej zasady wyjątek w odniesieniu do stowarzyszeń zwykłych, to – wolno zakładać – że nie po to, aby ostatecznie poddać je regulacji zawartej w przepisach o osobach prawnych, i to w niejasno określonym zakresie. Nie można wywieść przyznania zdolności prawnej stowarzyszeniom zwykłym z przewidzianego w art. 40 ust. 2 powołanej na wstępie ustawy wymagania uchwalenia przez osoby zakładające stowarzyszenie zwykłe regulaminu, określającego w szczególności nazwę stowarzyszenia, jego cel, teren i środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie. Ze względu na nieprzysługiwanie stowarzyszeniom zwykłym osobowości prawnej i niestosowanie do nich przepisów o osobach prawnych na podstawie art. 331 Kodeksu cywilnego, podmiotem praw i obowiązków w stosunkach cywilnoprawnych związanych z działalnością stowarzyszeń zwykłych nie mogą być same te stowarzyszenia, lecz tylko ich członkowie.
Stowarzyszenie zwykłe mogą powołać do życia co najmniej trzy osoby, muszą przy tym pamiętać o konieczności uchwalenia odpowiedniego regulaminu przyszłej działalności. Regulamin taki powinien zawierać w swej treści dokładne oznaczenie nazwy stowarzyszenia, jego cel, teren i środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że z treści art. 40 ust. 2 omawianego aktu prawnego nie wynika, by przedstawiciel reprezentujący stowarzyszenie mógł zaciągać zobowiązania ze skutkiem dla stowarzyszenia. Podkreślenia bowiem wymaga, że zobowiązanie majątkowe, za które odpowiadać będą wszyscy członkowie stowarzyszenia, muszą być zaciągnięte przez wszystkich członków osobiście lub działając przez pełnomocnika na zasadach i w sposób określony w przepisach KC o pełnomocnictwie.
O utworzeniu stowarzyszenia zwykłego jego założyciele informują na piśmie właściwy, ze względu na przyszłą siedzibę stowarzyszenia, organ nadzorujący, podając wszystkie powyższe informacje.
Konstruując regulamin zakładanego stowarzyszenia musimy pamiętać o jego prawidłowej treści – przepisy ustawy wyraźnie wskazują, że przedmiotowy regulamin musi być zgodny z przepisami prawa, w przeciwnym wypadku sąd rejestrowy, na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora, może zakazać założenia stowarzyszenia zwykłego. Pamiętajmy, że stowarzyszenie zwykłe nie może:
- powoływać terenowych jednostek organizacyjnych,
- łączyć się w związki stowarzyszeń,
- zrzeszać osób prawnych,
- prowadzić działalności gospodarczej,
- przyjmować darowizn, spadków i zapisów oraz otrzymywać dotacji, a także korzystać z ofiarności publicznej.
Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki na swoją działalność ze składek członkowskich. Przy ocenie możliwości finansowych stowarzyszenia, nie jest konieczna ocena stanu majątkowego poszczególnych członków tego stowarzyszenia.
