SN w odpowiedzi podjął uchwałę o następującej treści:
Dopuszczalne jest cofnięcie przez pozwanego zarzutu zapisu na sąd polubowny w toku postępowania zażaleniowego wywołanego zaskarżeniem postanowienia sądu pierwszej instancji rozstrzygającego o zasadności tego zarzutu.
Uchwała z dnia 4 czerwca 2009 roku, sygn. akt III CZP 29/09
Rozstrzygając przedstawione zagadnienie prawne Sąd Najwyższy przypomniał, że czynności procesowe – co do zasady – są odwoływalne, choć nie wynika to wyraźnie z żadnego przepisu prawa. Odwołalność czynności procesowych oznacza, że strona może przez inną czynność procesową pozbawić skutków prawnych wcześniej dokonaną przez siebie czynność procesową. Jej przejawem są regulacje szczególne, dotyczące przykładowo cofnięcia pozwu, cofnięcia sprzeciwu od wyroku zaocznego, cofnięcia apelacji, cofnięcia skargi kasacyjnej, czy cofnięcia zarzutów od nakazu zapłaty. Dopuszczalność odwołania dotyczy każdej czynności procesowej strony, a jej ograniczenia mogą wynikać z regulacji odnoszących się do określonych czynności procesowych, względnie z charakteru pewnych czynności procesowej. Nie wchodzi w grę odwołanie czynności procesowej strony w sytuacji, gdy pomimo odwołania czynności sąd i tak ma obowiązek podjąć działanie z urzędu w zakresie objętym odwołaniem. Problematyczna natomiast jest – ze względu na sporną naturę prawną i dwustronny charakter umów procesowych – kwestia ich odwołalności. Ograniczeniem odwołalności czynności procesowych może być wzgląd na ochronę praw i interesów strony przeciwnej, co znajduje wyraz w regulacji normatywnej, wymagającej w pewnych wypadkach zgody przeciwnika na odwołanie czynności procesowej. W określonych wypadkach ustawodawca konstruuje ponadto wyraźne kryteria, którymi sąd powinien się kierować przy ocenie dopuszczalności odwołania określonej czynności procesowej.
Wyraz stanowisku, że dopuszczalne jest cofnięcie przez pozwanego zarzutu zapisu na sad polubowny Sąd Najwyższy dał już w postanowieniu z dnia 22 maja 1998 r., II CKN 192/98. Jak trafnie przyjął Sąd Najwyższy w powołanym wyżej postanowieniu cofnięcie zarzutu zapisu na sąd polubowny może być dokonane wyraźnie, jak również w sposób dorozumiany. Nie jest konieczne, aby pozwany musiał uzasadniać dokonanie tej czynności procesowej, w szczególności podawać przyczynę jej podjęcia. Przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują w wypadku cofnięcia zarzutu zapisu na sąd polubowny kontroli sądu w takim kształcie, jak to ma miejsce w razie cofnięcia pozwu (art. 203 § 4 k.p.c.). Czynność procesowa pozwanego polegająca na cofnięcia zarzutu zapisu na sąd polubowny podlega zatem ocenie sądu tak jak każda inna czynność procesowa podejmowana przez stronę w toku postępowania.
Cofnięcie przez pozwanego zarzutu zapisu na sąd polubowny może nastąpić tylko do chwili, w której czynność ta wywoła skutek prawny, który łączy z nią ustawa. Skutek taki polega na odrzuceniu przez sąd pozwu w razie uwzględnienia zarzutu bądź też na odmowie odrzucenia pozwu w wypadku, gdy sąd uzna zarzut za nieuzasadniony lub spóźniony. Wiarygodną przy tym jest chwila, w której postanowienie o odrzuceniu albo o odmowie odrzucenia pozwu stanie się prawomocne, a nie chwila jego wydania. Wprawdzie postanowienie staje się skuteczne z chwilą ogłoszenia albo podpisania jego sentencji, jednakże dopóty, dopóki istnieje możliwość wniesienia na nie zażalenia, może ono zostać zmienione lub uchylone, a więc do chwili jego uprawomocnienia się skutek czynności.
W postaci podniesienia zarzutu zapisu na sąd polubowny nie jest jeszcze ostateczny. W rezultacie należy przyjąć, że dopuszczalne jest cofnięcie zarzutu zapisu na sąd polubowny w toku postępowania wywołanego wniesieniem zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji rozstrzygające w przedmiocie zasadności tego zarzutu. Sąd drugiej instancji powinien przy rozpoznawaniu zażalenia wziąć pod uwagę cofnięcie przez pozwanego zarzutu zapisu na sąd polubowny i uchylić zaskarżone postanowienie, bez względu na to, czy na jego mocy pozew został odrzucony, czy też nastąpiła odmowa odrzucenia pozwu. Nie wchodzi natomiast w grę umorzenie postępowania wywołanego wniesieniem zażalenia.
