Spis treści
Czym jest czynny żal?
Czynny żal to instytucja prawa karnego, która umożliwia sprawcy czynu zabronionego zyskanie bezkarności. Brzmi obiecująco? Jedynie z pozoru. By czynny żal był skuteczny, musza być spełnione określone przesłanki. Nim do nich przejdziemy, przyjrzyjmy się najpierw samej konstrukcji czynnego żalu. Encyklopedia prawa wskazuje, że jest to zachowanie sprawcy, które polega na dobrowolnym zaprzestaniu dokonywania przestępstwa lub zapobiegnięciu skutkowi, jaki mógł się dokonać w wyniku przeprowadzonego czynu (hasło: czynny żal, https://www.infor.pl/prawo/encyklopedia-prawa/c/272959,Czynny-zal.html, dostęp: 6.8.2023). W odniesieniu do prawa podatkowego z kolei, czynny żal to dobrowolne zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia lub przestępstwa skarbowego.
Kiedy czynny żal uchroni przed karą?
Każdy, kto w terminie nie dopełnia obowiązku podatkowego albo celnego, naraża się na karę. By jej uniknąć, można skorzystać z instytucji czynnego żalu. Wówczas należy:
- złożyć czynny żal, czyli zawiadomić o popełnieniu czynu zabronionego naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celno-skarbowego, informując przy tym o istotnych okolicznościach popełnienia czynu,
a także
2. jednocześnie dopełnić obowiązków, w tym uiścisz w całości zaległe zobowiązanie.
Czynny żal może złożyć wyłącznie ten, kto nie dopełnił obowiązku skarbowego (może to być sam przedsiębiorca, a jeżeli sprawami skarbowymi zajmuje się zewnętrzna księgowość, wówczas czynny żal może złożyć biuro rachunkowe.
W jakich sytuacjach najczęściej składany jest czynny żal?
Sytuacje, w których instytucja czynnego żalu wykorzystywana jest stosunkowo często pokazuje sama praktyka. I tak też czynny żal składany jest w razie:
- niezłożenia zeznania podatkowego w terminie,
- nierzetelnego prowadzenia ksiąg rachunkowych czy wystawiania faktur,
- niezapłacenia bądź zapłacenia nieodpowiedniego podatku dochodowego (PIT lub CIT) lub podatku VAT,
- bezprawnego stosowania obniżonej stawki VAT albo zwolnienia VAT,
- wyłudzenia zwrotu należności celnej bądź pozwolenia celnego.
Kiedy złożenie czynnego żalu będzie skuteczne?
O tym, czy czynny żal jest skuteczny decyduje spełnienie określonych kryteriów. Będzie on skuteczny, tylko gdy składający przyznasz się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zanim naczelnik urzędu skarbowego lub urzędu celno-skarbowego samodzielnie udokumentuje przestępstwo lub wykroczenie bądź składający przyzna się do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego zanim organy ścigania rozpoczną czynności zmierzające do wykrycia tego przestępstwa lub wykroczenia (na przykład przeszukania, czynności sprawdzające czy kontrole).
Z omawianej instytucji nie może jednak skorzystać ten, kto:
- został wezwany w związku z popełnionym czynem zabronionym, a organy podatkowe udokumentowały już popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego
jest w trakcie postępowania kontrolnego, - zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego
nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego.
