Założenia zostały opracowane w związku z koniecznością transponowania do polskiego prawa przepisów Unii Europejskiej – tak zwanej "Dyrektywy karnej". Jej celem jest zapewnienie skuteczniejszej ochrony środowiska. Stoi za nią przekonanie, że sankcje karne sprawią, iż przepisy ochrony środowiska będą skuteczniejsze, ponieważ bardziej odstraszają niż sankcje administracyjne czy mechanizm kompensacyjny w ramach instytucji prawa cywilnego. Polska, jako członek Unii Europejskiej, jest zobowiązana do wdrożenia dyrektywy do 26 grudnia 2010 roku. Wdrożenie regulacji zawartych w ww. dyrektywie będzie się odbywać przez zmianę lub uzupełnienie przepisów Kodeksu karnego, tzn. rozdziału "Przestępstwa przeciwko środowisku" (Rozdział XXII), a także ustaw o ochronie przyrody, o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary.
Przestępstwa przeciwko środowisku mają często charakter transgraniczny. Aby przestępcy nie mogli wykorzystywać na swoją korzyść różnic istniejących w przepisach w poszczególnych państwach członkowskich – konieczna jest unifikacja prawa i współpraca. To samo dotyczy przestępstw popełnianych przez przedsiębiorstwa, których siedziby mogą znajdować się w innych państwach członkowskich.
Powodowanie zniszczenia w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach penalizuje art. 181 § 1 k.k. Natomiast przestępstwo, które polega na niszczeniu albo uszkadzaniu roślin lub zwierząt na terenie objętym ochroną, wbrew przepisom na nim obowiązującym, skutkujące powstaniem istotnej szkody określa art. 181 § 2 k.k. Przestępstwo stanowi również tego rodzaju zachowanie, skierowane przeciwko roślinom i zwierzętom pozostającym pod ochroną. Karalne jest ponadto nieumyślne popełnienie tych przestępstw. W ramach art. 181 k.k. objęto ochroną dobro prawne w postaci rozumianego generalnie dziedzictwa przyrodniczego. W szczególności jego celem jest zachowanie w stanie nienaruszonym tak poszczególnych ekosystemów, jak i zagrożonych w swej egzystencji gatunków roślin i zwierząt.
Zwrot "niszczy lub uszkadza" obejmuje szeroki zespół zachowań, których efektem jest spowodowanie szkody w ramach określonego ekosystemu i odpowiada zachowaniu polegającemu na zbijaniu i niszczeniu okazów chronionych gatunków dzikiej flory i fauny, wskazanym w art. 3 lit. f Dyrektywy karnej. Zachowanie polegające na umyślnym naruszeniu zakazów obowiązujących w stosunku do roślin, zwierząt lub grzybów objętych ochroną gatunkową, stanowi wykroczenie zagrożone karą aresztu lub grzywny na podstawie art. 127 pkt 2 lit. e ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Wskazane powyżej zakazy dotyczą roślin i grzybów, czyli m.in.: zrywania, niszczenia, uszkadzania. W zakresie chronionych gatunków zwierząt są to zakresy m.in.: umyślnego zabijania, okaleczania i chwytania, transportu, pozyskiwania, przetrzymywania, chowu i hodowli, a także posiadania żywych zwierząt, zbierania, przetrzymywania i posiadania okazów gatunków, umyślnego płoszenia i niepokojenia, fotografowania, filmowania i obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie, przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca, przemieszczania urodzonych i hodowanych w niewoli do stanowisk naturalnych.
Wskazane powyżej zakazy wypełniają znamiona w zakresie posiadania lub przywłaszczania okazów gatunków chronionych flory i fauny. Niemniej jednak należy zauważyć, iż obowiązujące przepisy nie przewidują, w niniejszym zakresie, typu czynu zabronionego stanowiącego przestępstwo i w związku z tym zagrożonego odpowiednio surowymi sankcjami karnymi, określającego zachowania polegające na posiadaniu, przywłaszczaniu okazów chronionych gatunków dzikiej fauny i flory, w przypadku, gdy dotyczy to znacznej ilości takich okazów i ma wpływ na zachowanie gatunku.
Implementowanie do porządku prawnego art. 3 lit. f Dyrektywy karnej powinno polegać na wprowadzeniu, w ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, przepisu określającego odpowiedzialność karną za przestępstwo polegające na posiadaniu lub przywłaszczeniu takiej liczby chronionych gatunków dzikich roślin i zwierząt, która ma na zachowanie gatunku wpływ większy niż nieznaczny. Zgodnie z założeniami do projektu ustawy o zmianie ustawy – kodeks karny oraz niektórych innych ustaw przepis ten mógłby otrzymać następujące brzmienie: kto, chociażby nieumyślnie, naruszając zakazy obowiązujące w stosunku do roślin, zwierząt, grzybów objętych ochroną gatunkową, wchodzi w posiadanie okazów w liczbie większej niż nieznaczna, w takich warunkach lub w taki sposób, że ma to wpływ na zachowanie właściwego stanu ochrony gatunku, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
