Wydanie decyzji lokalizacyjnej nie jest jednak konieczne w każdym przypadku, gdy plan zagospodarowania przestrzennego nie obejmuje konkretnego terenu inwestycyjnego. Nie wymagają bowiem wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego roboty budowlane:
- polegające na remoncie, montażu lub przebudowie, jeżeli nie powodują zmiany sposobu zagospodarowania terenu i użytkowania obiektu budowlanego oraz nie zmieniają jego formy architektonicznej, a także nie są zaliczone do przedsięwzięć wymagających przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, w rozumieniu przepisów o ochronie środowiska, albo
- niewymagające pozwolenia na budowę.
W pozostałych przypadkach decyzja jest jednak konieczna. Sporządzenie projektu decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego powierza się osobie wpisanej na listę izby samorządu zawodowego urbanistów albo architektów.
Stronami w sprawach o wydanie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego będą podmioty mające tytuł prawny do nieruchomości położonych w bezpośrednim sąsiedztwie zamierzonego przedsięwzięcia, które będą narażone na jego oddziaływanie. Przez nieruchomości sąsiednie należy rozumieć nie tylko działki gruntu bezpośrednio ze sobą graniczące, ale także nieruchomości nieposiadające wspólnej granicy, lecz pozostające w zasięgu swoich wpływów lub w związku gospodarczym. Interes prawny w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy (jak i lokalizacji inwestycji celu publicznego) może mieć szerszy krąg podmiotów, aniżeli właściciele i użytkownicy działek sąsiednich, ale zawsze są to właściciele i użytkownicy wieczyści działek, których mogą dotknąć skutki decyzji. Jak odkreśla WSA w Olsztynie w wyroku z dnia 3 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II SA/Ol 15/12), decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego ma charakter deklaratoryjny, gdyż organ stwierdza w niej jedynie, czy w świetle powszechnie obowiązującego prawa dopuszczalna jest realizacja danej inwestycji na wskazanym przez inwestora terenie. Organ, rozpatrując wniosek inwestora, bada jedynie, czy dana inwestycja spełnia przesłanki ściśle określone przepisami prawa. To nie od uznania organu zależy, czy na danym terenie będzie możliwa realizacja danej inwestycji celu publicznego, lecz od tego, czy taką możliwość w konkretnym wypadku przewidują przepisy prawa. Innymi słowy – decyzja lokalizacyjna jest aktem stosowania, a nie stanowienia prawa.
W sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego decyzje wydają w odniesieniu do:
- inwestycji celu publicznego o znaczeniu krajowym i wojewódzkim – wójt, burmistrz albo prezydent miasta w uzgodnieniu z marszałkiem województwa;
- inwestycji celu publicznego o znaczeniu powiatowym i gminnym – wójt, burmistrz albo prezydent miasta;
- inwestycji celu publicznego na terenach zamkniętych – wojewoda;
W przypadku niewydania przez właściwy organ decyzji w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego w terminie 65 dni od dnia złożenia wniosku o wydanie takiej decyzji, organ wyższego stopnia (wojewoda) wymierza temu organowi, w drodze postanowienia, na które przysługuje zażalenie, karę pieniężną w wysokości 500 zł za każdy dzień zwłoki. Wpływy z kar pieniężnych stanowią dochód budżetu państwa. W przypadku inwestycji celu publicznego wykraczającej poza obszar jednej gminy decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta, na którego obszarze właściwości znajduje się największa część terenu, na którym ma być realizowana ta inwestycja, w porozumieniu z zainteresowanymi wójtami, burmistrzami albo prezydentami miast.
Aby otrzymać decyzję lokalizacyjną, zainteresowany w sprawie musi złożyć we właściwym urzędzie (np. urzędzie gminy czy miasta) wniosek wraz z niezbędnymi załącznikami. Wzory wniosków są dostępne w siedzibach władz samorządowych lub na ich stronach internetowych. Załącznikami do wniosku w tej sprawie będą:
- cztery egzemplarze aktualnej geodezyjnej mapy zasadniczej (oryginał + 3 kopie w skali 1:500/1: 1000) z naniesionymi numerami ewidencyjnymi sąsiednich działek,
- wypis z rejestru gruntów – oryginał,
- określenie planowanego sposobu zagospodarowania terenu oraz charakterystyki zabudowy w tym przeznaczenia i gabarytów projektowanych obiektów budowlanych, przedstawione w formie opisowej i graficznej oraz dane charakteryzujące jej wpływ na środowisko,
- upoważnienie osoby działającej w imieniu inwestora – oryginał,
- pełnomocnictwo, jeśli nie składamy wniosku osobiście.
Pamiętajmy, że jeśli wniosek jest związany z celami mieszkaniowymi to nie podlega on żadnej opłacie, w innych przypadkach musimy zapłacić za niego 107 zł (plus 17 zł w przypadku składania wniosku przy pomocy pełnomocnika). Termin załatwienia sprawy to maksymalnie 2 miesiące, oczywiście tylko, gdy wnioskodawca złoży komplet wymaganych dokumentów – w przeciwnym razie termin ten ulega wydłużeniu.
