Deregulacja ma polegać na ograniczeniu lub likwidacji obecnych wymogów (np. certyfikatów, licencji) i ułatwić dostęp do danego zawodu. Przyjrzyjmy się z bliska najistotniejszym zmianom w zawodzie adwokata, radcy prawnego i notariusza.
Adwokat i radca prawny
Poszerzenie dostępu do zawodu adwokata i radcy prawnego to przede wszystkim rozwinięcie katalogu osób, które mogą uzyskać wpis na listę wykonujących zawód bez odbycia odpowiedniej aplikacji i złożenia egzaminu końcowego. Możliwość ta przysługiwać ma: osobom, które przynajmniej przez trzy lata wykonywały zawód komornika; osobom, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski po dniu 1 stycznia 1991 r. oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonującym wymagające wiedzy prawniczej i legislacyjnej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem aktów normatywnych o charakterze powszechnie obowiązującym; osobom, które posiadają tytuł naukowy doktora nauk prawnych oraz w okresie 5 lat przed złożeniem wniosku o wpis na listę adwokatów, łącznie przez okres co najmniej 3 lat były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonującym wymagające wiedzy prawniczej i legislacyjnej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem aktów normatywnych o charakterze powszechnie obowiązującym.
Jeśli chodzi o sam egzamin wstępny to następuje likwidacja części testowej egzaminu adwokackiego (radcowskiego) i zastąpienie jej zadaniem z zakresu zasad wykonywania zawodu. Skrócony zostaje także do lat 2 czas trwania aplikacji.
Notariusz
Następuje likwidacja części testowej egzaminu notarialnego. Z wymogów złożenia egzaminu notarialnego zwolnione zostaną osoby wykonujące zawód komornika przez okres 3 lat o ile posiadają wykształcenie prawnicze oraz osoby, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski lub posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych i odpowiednią praktykę zawodową. Do 3 lat skrócone zostają okresy stosowania prawa uprawniające do przystąpienia do egzaminu notarialnego.
Ustawa wprowadza 2 – letni ( a nie tak jak dotychczas 2,5-letni) czas trwania aplikacji. Ponadto, osoby wykonujące zawód komornika przez okres 3 lat o ile posiadają wykształcenie prawnicze oraz osoby, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski lub posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych i odpowiednią praktykę zawodową zwolnione zostają z wymogu minimalnego okresu 2 lat pracy w charakterze asesora notarialnego.
Ustawa tworzy instytucję "notariusza powołanego na trzy lata" dla osób, którym po zdaniu egzaminu zawodowego nie udało się znaleźć kancelarii notarialnej, w której mogłyby odbyć asesurę.
Komornik
Zwiększenie dostępu do zawodu komornika wiąże się głównie z dostosowaniem zasad zdawania egzaminu konkursowego na aplikację komorniczą do innych egzaminów wstępnych na aplikację przez ujednolicenie liczby punktów wymaganych do zaliczenia egzaminu (podniesienie pułapu punktowego z 90 do 100).
Minister Sprawiedliwości będzie też obowiązany do publikacji wykazu tytułów aktów prawnych, z których wybrane stanowić będą podstawę opracowania pytań testowych na egzamin konkursowy na tę aplikację.
Skróceniu ulegnie z pięciu do trzech lat wymóg dotyczący stosowania prawa, w odniesieniu do osób uprawnionych do zdawania egzaminu komorniczego bez aplikacji. Poszerzono także katalog stanowisk, dzięki którym można nabyć uprawnienie do powołania na komornika sądowego.
Na egzaminie tym nie będzie już części ustnej. Zamiast przyznawania punktów za poszczególne zadania, egzaminatorzy będą wystawiać oceny. Pozytywne oceny z dwóch zadań pisemnych to pozytywny wynik z całego egzaminu. Wprowadzono również na wzór innych egzaminów prawniczych możliwość odwołania się od uchwały o wyniku egzaminu komorniczego do komisji egzaminacyjnej II stopnia przy Ministrze Sprawiedliwości. Dla kandydatów na komorników nie będzie już obowiązkowych badań psychologicznych.
Syndyk
Kandydaci na syndyków nie będą musieli uzyskiwać zaświadczenia z Rejestru Dłużników Niewypłacalnych, a także lekarskiego i psychologicznego. Projektowane rozwiązania umożliwiają jednak Ministrowi Sprawiedliwości zasięganie z KRS informacji, czy osoba ubiegająca się o licencję syndyka jest wpisana do rejestru dłużników niewypłacalnych.
Ponadto zrezygnowano z obligatoryjnego zawieszenia licencji syndyka w przypadku wniesienia przeciw osobie posiadającej licencję subsydiarnego aktu oskarżenia, wprowadzając fakultatywne dokonanie takiego zawieszenia przez Ministra Sprawiedliwości.
Podsumowując, deregulacja jest potrzebna wszędzie tam, gdzie utrudniony jest dostęp do danego typu usług. Warto w tym miejscu przytoczyć słynny już przykład podawany przez ministra Jarosława Gowina, że na pewno usługa mechanika samochodowego będzie tańsza, gdy w miasteczku będzie ich pięciu, a nie jeden, nie mówi całej prawdy. I tu na myśl nasuwa się pytanie: czy w danym miasteczku potrzeba aż pięciu mechaników samochodowych? Może właśnie wystarczy ten jeden czy dwóch, którzy w pełni zaspokoją potrzeby danej społeczności?
Proponowana deregulacja w wielu zawodowych profesjach jest na pewno potrzebna i wskazana. Powinna jednak być przeprowadzana z głową, mądrze, być przemyślana i proponowana tam, gdzie jest naprawdę konieczna.
