Osoba, która zawarła umowę o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne zobowiązana jest zgłosić do ubezpieczenia członków rodziny niepodlegających obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Zgłoszenie do ubezpieczenia członków rodziny nie wiąże się z koniecznością odprowadzania dodatkowej składki. Obowiązek ten nie dotyczy cudzoziemców – studentów i uczestników studiów doktoranckich oraz absolwentów, którzy odbywają w Polsce obowiązkowy staż, a także członków zakonów, alumnów wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulantek, nowicjuszy i juniorystów zakonów i ich odpowiedników, osób odbywających staż adaptacyjny oraz odbywających kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim. W rozumieniu tej ustawy członkami rodziny są następujące osoby: dziecko własne, dziecko drugiego małżonka, dziecko przysposobione, wnuk albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej – do ukończenia 26 lat, natomiast jeśli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku, małżonek oraz wstępni pozostający z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym uzależnione jest od wniesienia opłaty dodatkowej na rachunek Narodowego Funduszu Zdrowia. Wysokość tej opłaty uzależniona jest od okresu, w którym osoba ubezpieczająca się dobrowolnie nie była objęta ubezpieczeniem zdrowotnym i wynosi:
· 20% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie od 3 miesięcy do roku;
· 50% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej roku do 2 lat;
· 100% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 2 lat do 5 lat;
· 150% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 5 lat do 10 lat;
· 200% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki dla osoby, której przerwa w ubezpieczeniu zdrowotnym i opłacaniu składek wynosi nieprzerwanie powyżej 10 lat.
Opłatę dodatkową należy wnieść przed podpisaniem umowy na numer konta oddziału wojewódzkiego NFZ podany na druku umowy. W uzasadnionych przypadkach, na wniosek osoby ubezpieczającej się dyrektor oddziału Funduszu może odstąpić od pobrania opłaty dodatkowej lub rozłożyć ją na raty miesięczne. Maksymalnie opłatę można rozłożyć na 12 rat. Opłata dodatkowa nie jest pobierana od: cudzoziemców – studentów i uczestników studiów doktoranckich, absolwentów, którzy odbywają w Polsce obowiązkowy staż, od odbywających staż adaptacyjny a także członków zakonów, alumnów wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulantek, nowicjuszy i juniorystów zakonów i ich odpowiedników oraz od odbywających kursy języka polskiego lub kursy przygotowawcze do podjęcia nauki w języku polskim.
Następnie – po zawarciu umowy – ubezpieczony powinien udać się do oddziału lub inspektoratu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w celu dokonania zgłoszenia do ubezpieczenia poprzez złożenie druku ZUS ZZA oraz dla członków rodziny: ZUS ZCZA lub ZUS ZCNA "Zgłoszenie danych o członkach rodziny". Druk ZUS ZCZA należy złożyć, w przypadku, gdy adres zamieszkania członka rodziny jest taki sam jak adres zamieszkania ubezpieczonego. Z kolei druk ZUS ZCNA należy złożyć wówczas, gdy adresy zamieszkania są różne. Druk zgłoszenia do ZUS stanowi integralną część umowy. Ubezpieczony oraz członkowie jego rodziny zgłoszeni do ubezpieczenia na wymienionych powyżej drukach ZUS uzyskują prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego z dniem określonym w umowie. Dowodem ubezpieczenia dla osoby, która podpisała umowę, jest egzemplarz umowy wraz z drukiem zgłoszenia do ZUS i dowodem opłacenia składki za ostatni miesiąc. Natomiast dla członków rodziny tej osoby dowodem ubezpieczenia jest egzemplarz umowy, druk ZUS ZCZA lub ZUS ZCNA oraz dowód opłacenia przez osobę ubezpieczoną składki za ostatni miesiąc.
Składka za każdy miesiąc kalendarzowy opłacana jest w terminie do 15. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Składki z tytułu dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego należy wpłacać na konto ZUS – rachunek ZUS z końcówką 52. Należy pamiętać, iż wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne ulega zmianie co roku.
Umowa może zostać rozwiązana przez ubezpieczającego się w drodze pisemnego poinformowania NFZ o rezygnacji z dobrowolnego ubezpieczenia. Należy pamiętać o tym, że umowa nie może zostać rozwiązana z datą wsteczną. Ulega ona także rozwiązaniu po upływie miesiąca nieprzerwanej zaległości w opłacaniu składek. Wygasa również w przypadkach określonych w obowiązujących przepisach prawa, w szczególności: z dniem uprawomocnienia się decyzji dyrektora oddziału w sprawie ustalenia ustawodawstwa właściwego na podstawie przepisów o koordynacji stwierdzającej właściwość ustawodawstwa innego państwa członkowskiego UE lub państwa członkowskiego EFTA – strony umowy, Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz z chwilą przeniesienia miejsca zamieszkania ubezpieczającego się poza granice Polski. Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne wygasa także w przypadku stwierdzenia podlegania obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Rozwiązanie umowy lub jej wygaśnięcie nie powoduje anulowania obowiązku wpłacenia składek należnych za okres, w którym umowa obowiązywała.
